Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
35
chińskiekładłowiększynacisknazachowanieobowiązującejharmoniiniżnaochronę
pojedynczychosób.
Zhierarchizacjąprawabyłozwiązanenietylkouzależnianiekaryodpozycjispo-
łecznej,aleteżstopniowaniejejwysokościwzależnościodstopniapokrewieństwa
zprzestępcą.Imosobabyłabliżejznimzwiązana,tymwyższąkaręotrzymywała.Tego
typustopniowaniekarbyłoczęstostosowanewwypadkukarzbiorowych.Gdyzawini-
łażona,tokaranosurowiejjejmężaimatkęniżjejdziadków,którychjednakkaranie
omijała.Najcięższązkar,karęśmierci,wykonywanozazwyczajnatrzysposoby:przez
poćwiartowanie,ścięciegłowy,powieszenie.Karaprzezpoćwiartowaniewporównaniu
zpozostałymidwiemabyładosyćrzadkaistosowanojątylkozaczasówpanowania
najokrutniejszychcesarzy.Karaprzezdekapitację,choćmniejbolesnaniżprzezpo-
wieszenie,byłauważanazabardziejsurową.Wiązałosiętozjednązkonfucjańskich
cnót–szacunkiemdlarodziców.Wedługkonfucjanistówosobykalekie,pozbawione
kończyn,czyte,którezginęływwynikudekapitacji,naruszałytęcnotę,gdyżniedbały
dostatecznieoswojeciałodaneimprzezrodziców–nieutrzymałygowtakimstanie,
wjakimbyłowmomencienarodzin8.Ponadto,wedługwierzeńreligijnych,duchzmar-
łegomógłżyćdalejtylkownienaruszonymciele.Przekonaniatebyłytakgłębokoza-
korzenionewmentalnościchińskiej,żestanowiłyjedenzpowodówbuntuwJiangyin
w1645r.przeciwMandżurom,którzynakazaliścinanieczęściwłosówiwiązanieje
wwarkocz,conietylkosymbolizowałopoddaństwo,aleteżbyłonaruszeniemzasady
szacunkuwobecrodziców,którychdarembyływłaśniewłosy.WpowstaniuwJiangyin
zginęłook.100tys.osób.
Więzirodzinneiichteoretyczneujęcie,stworzoneprzezkonfucjanistów,stanowiły
trzonzasadfunkcjonowaniaprawaipaństwa.ChinymożnazaMaxemWeberemsłusz-
nienazwaćpaństwem„familistycznym”9.
3.Bezpośredniozrodzinnymcharakterempaństwachińskiegobyłzwiązanysystem
baojia.JegoźródełnależyszukaćwreformachlegistyShangYanga,wdrażanych
wpaństwieQin,którew221r.p.n.e.dokonałozjednoczeniaChiniprzekształciłosię
wcesarstwoQin(221–207p.n.e.)10.Ustanowiłonodpowiedzialnośćzbiorowąnietylko
wśródczłonkówkażdejrodziny,aletakżepięciulubdziesięciurodzin11.Obowiązkiem
każdegoChińczykastałosięinformowanieurzędnikówoprzestępstwachpopełnionych
wjegorejonie.JakoceniaJohnK.Fairbank:„Podkopanowtensposóblojalnośćiwięzi
grupowenarzeczposłuszeństwawobecpaństwa”12.
ShangYang,twórcasystemuodpowiedzialnościzbiorowej,zginąłodwłasnejbro-
ni.Gdyjegousługiprzestałybyćprzydatnerodziniekrólewskiejigdyzraziłdosiebie
cesarzaShiHuang-Di,skazanogowedługprzepisówdrakońskiegokodeksukarnego,
któregosambyłautorem.ShangYangzostałprzywiązanydopięciukoniirozszarpany,
aczłonkówjegorodzinystracono13.Jednakstworzonyprzezniegosystemodpowie-
8Ibidem,s.166.
9M.Weber[za:]J.K.Fairbank,HistoriaChin,tłum.T.Lechowska,Z.Słupski,Gdańsk2004,s.21.
10WszystkiedatypanowaniadynastiipodajęzgodniezTablicądynastiizamieszczonąwHistoriiChin
WitoldaRodzińskiego,Wrocław1992.
11J.K.Fairbank,Historia,s.53.
12Ibidem,s.53.
13W.Rodziński,HistoriaChin,Wrocław1992,s.52.
