Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
39
donarzuceniaspołeczeństwusystemupatriarchalnego,zaśdynastiaHanwywodziłasię
zluduibyłamniejskłonnadoingerowaniawżyciespołecznościprzeztworzenierygo-
rystycznychpraw29.Zajejrządówzdarzyłsięnawetprzypadekłagodnegopotraktowa-
niabuntownika:„JeszczedynastiaTs’inniezostałaobalona,aty,panie,chceszśmiercią
karaćrodzinyWuCz’enaijegowspólników.Byłobytotak,jakbyśdożyciapowołał
drugądynastięTs’in”30.Cesarzpostąpiłzgodnieztąradąijedynieosadziłwpałacowym
areszcierodzinyWuCz’enaiosóbpomagającychmuwprzygotowaniurebelii.
Liberalizacjakarniebyłajednakcałkowita,oczymświadczysprawaHanSina
zsiódmegorokupanowaniadynastiiHan(196r.p.n.e.):„WiosnątegosamegorokuHan
Sin,markizHuai-inu,planowałbuntwkrajuzaPrzełęczami.Zostałstraconywrazzcałą
swąrodzinądotrzeciegostopniapokrewieństwawłącznie”31.
Prawonadalbyłobezlitosnedlabuntowników,aprzypadekWuCz’enaokazujesię
odosobniony.WdziesiątymrokupanowaniadynastiiHan(193r.p.n.e.)zastosowano
karęodpowiedzialnościzbiorowejwobecrodzinyP’engJue.„WielkisędziaWangT’ien-
-kuanzłożyłwniosekouśmiercenieP’engJueiwytępieniejegorodu.Cesarzwyraził
zgodę.TakwięczabitoP’engJue,wytępionojegoródizniesionojegokrólestwo”32.Nie
tylkoskazanojegorodzinę,aletakżezlikwidowanojednostkęadministracyjną,którąza-
rządzał.TytułkrólaLianguniezostałnikomuprzekazany,alezniknąłwrazztym,który
gonosił.MiastoDingtaoutraciłopozycjęstolicyinajpewniejzostałowłączonedoinne-
golenna.TedecyzjeadministracyjnemiałybezpośrednizwiązekzoskarżeniemP’eng
Jueoplanowaniebuntuinależałydokarymuwymierzonej.Zprzestępcąbylizwiązani
nietylkoczłonkowierodziny,klienci,uczniowie,aleteżziemia,naktórejmieszkał:
„Gdyródpopełniaprzestępstwo,topopełniajecały,awinaobciążarównieżjegozie-
mie.Gdyukaraćtrzebaródboski,wówczaswycinasiędrzewanagórzeimalujesięją
naczerwonojakozbrodniarza”33.
Przywiązaniedoziemiwynikałowznacznejmierzezkultuprzodków,gdyżkości
zmarłychzakopywanonawłasnejziemi.Ponadtoziemiatażywiłacałąrodzinęide-
cydowałaojejlosie.Chińczycyżyliwszczególnejharmoniiznaturą.Ztychwłaśnie
powodówwynikałosilneprzywiązaniedoniej,zakazsprzedaży34orazzwyczajkarania
ziemiwrazzcałymrodem.Związanaztymbyłateżkarabanicji,którąpostrzeganojako
bardzosurową,gdyżoznaczałaodłączenieodziemiprzodków.
PrzełomemwewolucjiodpowiedzialnościzbiorowejbyłdekretcesarzaWena
z179r.,któryznosiłregułę„chwytaniakrewnych”35.Zakazywałrozciąganiaoskarże-
nianaosobyzwiązanezwinnymjedyniezewzględunapokrewieństwo.Edyktjestteż
przejawemzawężeniapojęciarodzinydorelacjiojciec–syn,aniepokrewieństwawlinii
bocznej,co,jaksugerujeMarcelGranet,miałozwiązekzwarunkamiżyciawśrodowi-
29M.Granet,Cywilizacja,s.385.
30Sy-maTs’ien,SynSmoka,s.267.
31Ibidem,s.187.
32Ibidem,s.236.
33M.Granet,Cywilizacja,s.217–218.
34Istniałpodziałna„polaczerwone”i„polabiałe”.Pierwszymiznichmożnabyłoswobodniedyspo-
nować,zaśsprzedażtychdrugichbyłaobwarowanaznacznymiograniczeniami.Biały,jakokolorżałoby,
oznaczałtereny,naktórychznajdująsięgrobyprzodków.Sprzedażtakichpólstaławsprzecznościzetyką
konfucjańską.Zob.A.Kość,Prawoaetyka,s.201.
35M.Granet,Cywilizacja,s.385.
