Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Cyfrowarewolucja.Rozwójcywilizacjiinformacyjnej
małeiniedokładne(jaknaprzykładprzedstawienierachmistrzanawazieDariusza),
bymożnabyłonaichpodstawieokreślićszczegółowąmetodęwykorzystaniatego
przyrządu[Smith,1958].
Oilejednaksposóbużywaniaabakupozostajewsferzedomysłów,tojużniema
wątpliwościcodosamegojegowyglądu,atozasprawąznaleziskarcheologicznych.
JednymznajstarszychodnalezionychabakówjesttakzwanatablicazSalaminy,
odnalezionaw1899rokunagreckiejwyspieSalamina[Cuomo,2001].Byłaona
używananajprawdopodobniejwjakiejśinstytucjipublicznej,zracjiswoichdużych
rozmiarów,zpowoduktórychzresztąpoczątkowouważanabyłazaplanszędogry,
niezaśprzyrządrachunkowy.
Jejwyglądodpowiadadośćdobrzeprzedstawieniomabakazpóźniejszych,śre-
dniowiecznychtraktatów.Możnazatemzałożyć,iżsposóbużyciabyłpodobnydo
tego,któryopisanonp.wksiążceRobertaRecorde’a,którejpierwszewydaniepocho-
dziz1542roku,zaśktóradrukowanabezpraktycznieżadnychzmianiwykorzysty-
wanawnauczaniubyłaażdoXVIIIwieku[Recorde,1542].Pokazujeto,żeabakbył
jużwtymokresieprzyrządem„ustandaryzowanym”,któregowyglądisposóbużycia
praktyczniesięniezmieniał.
Abakwywodzisięznajbardziejprymitywnejtechnikiliczeniapolegającejna
usypywaniakupekkamieni(czyteżinnychprzedmiotów,takichjakmuszelki,żetony
itp.)równolicznychdoprzeliczanegozbioru.Taużywanaodwiekówtechnika,choćby
doprzeliczanialiczbyżołnierzy,jacypolegliwbitwach(Ifrahjakoprzykładpodaje
choćbypoczątekfilmuIwanGroźnywreżyseriiEisensteina),jestoczywiściezbyt
prymitywnadoprowadzeniaefektywnychobliczeńnawiększychliczbach.Abak
rozwiązujetenproblem,będącinstrumentempozycyjnym–kamieńumieszczonyna
płycieabakumaróżną„wartość”liczbowąwzależnościodmiejsca,wktórymzostał
położony.DotegoodnosząsięsłowaPolibiusza[Polibiusz],którypisał:
Ci,którzyżyjąnadworachkrólewskich,sąjakżetonynatabliczcedo
rachowania.Wolarachmistrzadecydujeotym,czybędąmiaływartość
jednegochalkosaczyteżjednegotalentu.
Tablicaabakuzawierakilkaliniipoziomychwyznaczającychmiejsca,naktórych
umieszczaćnależyżetony.Najniższaliniajestliniąjednostek,żetonyumieszczonena
każdejkolejnejmająwartośćdziesięciokrotniewiększąodtychnaliniiznajdującejsię
poniżej.Żetonymożnakłaśćtakżepomiędzyliniami–mająwtedywartośćpięcio-
krotniewiększąodtychumieszczonychnasąsiadującejdolnejlinii.Nakażdejlinii
możeznajdowaćsięniewięcejniżczteryżetonyiniewięcejniżjedenpomiędzy
liniami–gdytylkopojawiłasiępotrzebadołożeniapiątegożetonunalinię,wszystkie
znajdującesięnaniejżetonyusuwanoizastępowanojednym,położonymwpustym
