Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
określeniajejstatusunatleinnychzjawiskstanowiącychokształcierodzime-
gopiśmiennictwaokresuoświeceniaipoczątkówromantyzmupoukazanie
przyczynzmianyjejusytuowaniawliterackiej,aleihistorycznoliterackiej,
hierarchiiwciągudwóchostatnichstuleci.
Powódpierwszyjestprozaiczny,boteżłączysięztym,oczymwspomniano
wjednymzpierwszychzdańtegowstępu.Takjakniemadotejporychoćby
zarysuliterackiejmonografiipisarza,takniepowstałarównieżwykraczająca
pozaujęciapodręcznikowe-zjednej-iopracowaniadotyczącepojedyn-
czychtekstówlubichzbiorów-zdrugiejstrony-pracanatematNiemce-
wiczowskiejpoezji,wszerszymoddzisiejszego,obejmującymobokutworów
lirycznychtakżewierszowanąepikę(awięcibajki),znaczeniutegoterminu.
Małotego,jeśliprześledzićpodtymkątemstanbadańnadtwórczościąautora
Czterechpórżycialudzkiego,okażesię,żewłaściwiejedynieŚpiewyhistorycz-
ne,niektóresegmentydorobkubajkopisarskiego-chodzitugłównieoteksty
zczasówSejmuWielkiego-i,choćjużwznaczniemniejszymwymiarze,
poezjapotargowickamogłyliczyćnapoważniejszezainteresowaniezestro-
nyhistorykówówczesnejliteratury.Niesposóbniewspomniećzatemwtym
miejscunazwiskkilkuprzynajmniejbadaczy,bezktórychodnoszącysiędo
Niemcewiczasegmentrozważańnadtwórczościąpolskiegonwiekuświateł”
byłbyznacznieskromniejszy.
Bypozostaćwzgodziezchronologią,jakopierwszegonależałobywymie-
nićStanisławaNowińskiego,autorapochodzącegojeszczezlatosiemdzie-
siątychXIXwiekuomówieniakilkudziesięciubajek,powstałychwróżnych
okresachżyciaUrsyna6.Proponowanawtymwieloczęściowymartykulesys-
tematykabudziwprawdziesporowątpliwości,gdyidzieokryteriapodziału,
jakimisiętamposłużono,niemniejjednakpozostajejedynymtegorodzaju
ujęciemobecnościgatunkuwobrębiepisarstwaabsolwentaSzkołyRycerskiej.
Coznaczące,choćNowińskidostrzegawartośćNiemcewiczowskiejfabuli-
styki,stwierdzająckategorycznie,żeutworytenniezestarzejąsięnigdy”7,to
jegoopinianatematpozostałejczęścipoetyckiegodorobkutwórcyTrenów
wygnańcanieodbiegaodtego,cotraktowanoprzezdługielataniemaljak
aksjomat.Piszeonmianowicie,żenwymagania[ś]zwiększyłysię”8,dając
tymsamymdozrozumienia,iżmuzaNiemcewiczaniewytrzymałapróby
czasu;straciłanawartościwrazzzatarciemsiępamięciojejhistoryczno-na-
rodowychuwarunkowaniach.Pobrzmiewająwtychsugestiachtonyznane
chociażbyzparyskichwykładówAdamaMickiewicza,gdzieozmarłymnie-
dawnomentorzesporejgrupypopowstaniowychemigrantówmówiłosięcie-
6S.Nowiński,ObajkachJ.U.Niemcewicza.Studiumliteracko-krytyczne,nBibliotekaWar-
szawska”1888,t.1,s.329-353;t.2,s.399-414;t.3,s.38-51.
7Tamże,t.1,s.329.Uwagęzwracazwłaszczaakcentowanienwybornegohumoru”autora
bajekinwdzięku[jego-G.Z.]poezji”(t.1,s.340).
8Tamże.
10
