Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podważał-równieżwoparciuoanalizękompozycjitekstu,anietylkooroz-
poznaniedominującejwnimtonacji-tezęowyraźnymwpływieepickich
pieśniJamesaMacphersonanaomawianewobupublikacjachwierszeNiem-
cewicza,stwierdzićtrzeba,żedoczasuwystąpieńPiotraŻbikowskiegowżad-
nejzpóźniejszychwypowiedzinatematpisarskiegodorobkuautoraŚpiewów
historycznychniepodnoszonotakkonsekwentniekwestiiliterackościjego
poezji-wagijejestetycznych,gatunkowych,językowych,niezaśwyłącznie
społeczno-politycznychwyznaczników.
WartowzwiązkuztymprzypomniećopinieIgnacegoChrzanowskie-
goorazJuliuszaKleinera.Wydajesiębowiem,żeniezależnieodzasług
obuwymienionychbadaczydlapodtrzymywaniapamięciotympisarstwie
wgruncierzeczyutrwalałyonenaróżnysposóbobrazNiemcewiczajako
poetypłodnego,aleartystycznieniewyrafinowanego,któregonniemal”
wszystkietekstyngrzeszą[ś]rozwlekłościąizaniedbaniemformy”20,iktóry,
mającpredyspozycjepotemu,bybyćuproguXIXwiekuninicjatoremnowej
poezji”
,niepotrafiłichwykorzystać,ponieważwłasnejtwórczościpoetyckiej
nnigdy[ś]nietraktowałzbytpoważnieigłęboko,nigdyzjejestetyczne-
gopięknanieczyniłproblemuswegożycia[ś],naseriobiorąctylkoswą
obywatelskątendencję”21.Przekonanieotrafnościpodobnegouzasadnienia
okazałosięnatyletrwałe,żenawetwgroniewspółczesnychedytorówdzieł
Niemcewiczazadowiedzionąscjentystycznieprawdę,wartąobwieszczenia
wpierwszymzdaniukomentarza,zdarzałosięuznawaćsąd,iżtwórcaSmut-
kówwwięzieniumoskiewskimpisanychdoprzyjacielanznakomitościąliterac-
kąnigdyniebył”
,awefekcietakiegorozumowaniasprowadzanojegopisarski
potencjałdoumiejętnościnrobieniawierszy”22.Oswegorodzajubadawczej
ostrożnościwobecwierszowanych,szczególnielirycznych,utworówpisarza
świadczyćmożetakże,wzmiankowanawcześniej,książkabędącapokłosiem
zorganizowanejstosunkowoniedawno,bow1999roku,warszawskiejkonfe-
rencjipt.nJulianUrsynNiemcewicz-pisarz,historyk,świadekepoki”;gdzie
nagruboponaddwadzieściaartykułówwkilkutylkopodejmujesięproble-
matykęjegopoezji.Wgrupietejnaszczególnegotypuzainteresowaniezasłu-
gujątekstyMagdalenyRudkowskiejorazMarkaNalepy23,pozwalającesądzić,
żewodniesieniudotwórcówtakichwłaśniejakNiemcewicz,zbytczęsto
20I.Chrzanowski,DwanieznanepaszkwileNiemcewicza,w:tenże,Zdziejówsatyrypolskiej
XVIIIwieku,Warszawa1909,s.207.
21J.Kleiner,Sentymentalizmipreromantyzm.Studiaineditazliteraturyporozbiorowej1795-
1822,oprac.J.Starnawski,Kraków1975,s.37-38.
22J.Komar,DwapoematyJulianaUrsynaNiemcewicza:„Dowęgla”i„Odadoświata”,
w:Miscellaneazlat1800-1850,2,red.nauk.C.Zgorzelski,Wrocław1967,s.131.
23M.Rudkowska,NiemcewicziRosja,w:JulianUrsynNiemcewicz-pisarz,historyk,świa-
dekepoki,dz.cyt.,s.101-117;M.Nalepa,LiterackiplonpobytówJulianaUrsynaNiemcewicza
wAmeryce,w:JulianUrsynNiemcewicz-pisarz,historyk,świadekepoki,dz.cyt.,s.89-99.Wypa-
dadodać,żewtejsamejksiążceznajdujemyrównieższkicPiotraŻbikowskiego:Opisyprzyrody
13
