Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ocenianychtyleżjednostronnie,ilepoprostunonszalancko,wciążmożliwa
jest-byodwołaćsiędoklasycznejjużformuły-innahistorialiteratury,czy-
niącaprzedmiotemrozważańto,co,niezależnieodobowiązującychtrendów,
środowiskowychfascynacji,aczasamiteżpresjibadawczejtradycji,winnodla
przedstawicielitejdyscyplinypozostawaćkluczowe,czylitekstliteracki.
Zbliżamysięwtensposóbdowskazaniadrugiegozpowodówpowsta-
nianiniejszejrozprawy.Byłanim-mówiącwskrócie-chęćzastanowienia
sięnadfaktycznym,nieobwarowanympojęciowymikliszami,usytuowaniem
interesującegonassegmentutwórczościNiemcewiczapośródzjawiskwyzna-
czającychkształtpolskiejpoezjiodprzełomulatsiedemdziesiątychiosiem-
dziesiątychwiekuXVIIIażpopocząteklatczterdziestychnastępnegostulecia.
Wkontekścietego,oczympisanopowyżej,potrzebatakiejrefleksjiwydawała
sięzresztąoczywista;wyjściepozatowarzyszącerecepcjiNiemcewiczowskie-
gopisarstwastereotypyniemożesięwszakdokonaćbezuważnegoprześle-
dzeniaprocesówliterackich,wobrębiektórychonopowstawałoipodwpły-
wemktórychewoluowało.Niesposóbzaśsięotopokusićbezprzeniesienia
środkaciężkościliteraturoznawczejanalizynakolejneutworylubichgrupy,
boprzecieżprzedewszystkimwnich(aniepozaczyponadnimi)odnaleźć
możemyto,costanowioprzynależnościautoraMoichmarzeńdookreślo-
nych,zakorzenionychwtwórczościtamtegookresu,porządkówestetycznych,
aleito,wokółczegobudowałonswąpisarskąodrębność.
TakpostrzeganaliterackośćdziełaNiemcewiczaotyleinaczejwyrażasię
wjegowierszach,oilejużsamaformułakomunikowaniasięzczytelnikiem
wiążesiętuzpewną-nieodbieranązapewnewówczasztakąintensywnością,
jakdzisiaj,alebezwątpieniaodczuwaną-nienaturalnością,czymożeraczej
niezwyczajnością,słownegoprzekazu24.WprawdzieUrsynprzygotowujący
laudacyjneprzemowycelemwygłoszeniaichnaforumTowarzystwaPrzyjaciół
Nauk,komentującybieżącewydarzenianakartachprowadzonychprzezsiebie
diariuszylub,jakwListachlitewskich,uprawiającypublicystykęnapograniczu
epistolarnejpowieścitopisarzwniemniejszymstopniuświadomygatunko-
wo-językowychuwarunkowańswychwypowiedziniżNiemcewicz-twórca
poematów,autorelegiiczyód;wydajesięjednak,że-razjeszczetopodkreśl-
my-właśnieniedowartościowanietejdrugiejsferyliterackiejaktywności
wychowankasentymentalnychPuławzaważyłonapostępującymmarginalizo-
waniujegoznaczeniawbadaniachnadtymwymiarempolskiegopiśmiennic-
twaokresuoświecenia,któryniepozwalasięopisaćwyłączniewkategoriach
stosowanychwprzypadkuliteraturypolityczno-okolicznościowej.
wpoezjiNiemcewiczazpoczątkówXIXwiekujakozwiastunyliterackiegoprzełomu(s.189-216),
zapowiadającywspomnianąpowyżejrozprawęrzeszowskiegobadacza.
24LucyllaPszczołowskapisaławtymkontekścieonpewnejnadwyżceorganizacyjnej”utwo-
ruwierszowanegowzględemprozy,gdyidzieonstrukturęjęzykową”tekstu-zob.:taż,Semanty-
kaformwierszowych,nPamiętnikLiteracki”1981,z.4,s.191.
14
