Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PINUS–SOSNA
11
jestP.sylvestris;wPolscewystępujeP.cembraorazP.mugo,P.sylvestrisiP.uncinatasubsp.uliginosa,oraz
mieszańce,jakietworząmiędzysobątrzyostatnie.
Ogrody-liściezregułydłuższeniżuinnychdrzewiglastych.Wymaganiasiedliskowewielugatun-
kówsąmniejszeniżwiększościdrzewiglastych(pozajałowcami),odktórychlepiejznoszązarównosu-
cheizanieczyszczonepowietrzemiejskie,jakimrozy;wieleznichrośniedobrzenawetnasuchychpiasz-
czystychglebach-wtejmierzewyróżniająsięszczególnie:P.banksiana,P.heldreichii,P.mugo,P.nigra,
P.rigidaiP.sylvestris.Większośćgatunkówtoroślinyświatłożądne,znoszącenajwyżejboczneocienienie;
wzagęszczeniuzasychajądolnegałęzie.
Zastosowaniesosenwterenachzielenipowinnobyćwiększeniżjodełiświerków,zwłaszczawwarunkach
niesprzyjającychdlawiększościdrzewiglastychstalezielonych(maławilgotnośćpowietrzaigleby)-kilkaznich
możemyuważaćzagatunkipionierskie.Rdzawejmutkowo-porzeczkowa(Cronartiumribicola)opanowujesosny
mającenakrótkopędachpo5liści,zwłaszczaP.fexilisE.James,P.monticolaDouglasexD.DoniP.strobus;
wzaawansowanymstadiumkorazaatakowanychdrzewociekażywicąidrzewastopniowozasychają.
PODRODZAJSTROBUS(=HAPLOXYLON)
Nasadyliścipierwotnychniezbiegająpopędach,stądpędygładkie;liściewłaściwenakrótkopędachzwyklepo5;wliściu1wiązka
przewodzącał;pochewkaunasadykrótkopęduszybkoopada;drewnomiękkiełł.
PinuscembraL.-(sosna)limba,limbaeuropejska.Drzewowys.dook.25m,naotwartejprzestrzenidługo
zachowujegałęziedoziemi;koronysągęste,szeroko-lubwąskojajowate,ustarychdrzewczęstonporozrywane”
igórąszerokie;koradługogładka,zwiekiemtafelkowatospękana.P.rocznedośćgrube;silnepędyrdzawo
lubżółtoowłosione,alepędyboczne,gęstopokrytekrótkopędami-częstonagie;pąkizaostrzone,bezżywicy
lubożywicowanenieznacznie.Li.po5,prosteisztywne-stojątakgęsto,żezasłaniająpowierzchniępędu;
dł.5-10(-12)cm,drobnopiłkowane,z3-5(6)białawymiliniamiaparatówszparkowychnawewnętrznychścian-
kach.Szysz.jajowate,dł.5-8cm,ogrubychłuskach,z±owłosionymitarczkami,zdzióbkowatympępkiem
nakrawędzi,niecoożywicowane;przeddojrzeniem-fioletowe,stercząnagałązkach,aopadają,zamknięte,
pokilkulatach,zwyklenawiosnę3.roku-bydopieronaziemirozluźnićsięizwolnarozsypać;nasionabez
skrzydełeklubzeszczątkowymskrzydełkiem,duże,dł.ok.1cm,orzeszkowate,jadalne.
Wyst.-wgórachEuropy-AlpachiKarpatach,awodmianiegeograficznejtakżenaSyberii(2n=24);unas
rośniewTatrach,przedewszystkimwreglugórnym-wstrefiegórnejgranicylasu,nawys.1300-1500mn.p.m.
(wcałychTatrachodok.1180mn.p.m.-wregludolnym,wDolinieRoztoki,pook.1820mn.p.m.,naSłowacji)łłł.
Gatunekpodścisłąochroną.
Ogrody-wolnostojącedrzewamajągęste,regularne,jajowatekorony,zgałęziamidoziemi.Limbamaprze-
ciętnewymaganiasiedliskowe;odpowiadajejziemiaświeża,próchnicznaiprzepuszczalna,wilgotnepowietrze
ipełnenasłonecznienie,alezupełniedobrzerośniewgorszychwarunkach,nanizinach,nawetwdużychmiastach;
jestwytrzymałanamrozy,odpornanachorobyiszkodniki(wtymnardzę),znosiokiśćiwiatry-masilnysystem
łStądsynonimicznanazwapodrodzaju,Haploxylon,zgr.nhaplóos”=m.in.pojedynczy+nxylon”=drewno.
łłAng.nsofpines”;należytum.in.PinuslongaevaD.K.Bailey,sosnadługowieczna,rosnącawwysokichgórachwpd.-zach.St.Zjedn.,
niektóreosobnikinależądonajstarszychżyjącychdrzewświatailicząokoło5000lat;tasosnajestbliskospokrewnionazuprawianąunas
czasemwkolekcjachs.ościstą,P.aristataEngelm.
łłłA.Zięba,W.Różański,M.Bukowski,B.Ciesielska,J.Szwagrzyk,DistributionandhabitatconditionsofPinuscembraforests
intheTatraMountains,nDendrobiology”81:86-96,2019.
