Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
istotnebędzieprześledzeniepodtymkątemsamychtekstówśruti,wtymgłównieUpa-
niszad,jakozwieńczającychipodsumowującychrozważaniakanonuwedyjskiego.
Poszczególnerozdziałybędąpokazywały,jakrozumianoijaktraktowanoróżnepo-
jęcia,któreodnosząsiędopodmiotuświadomościowego,aktywnego,odpowiedzialne-
gozarównozamigrowaniewsansarze,jakibędącegoinstrumentemprowadzącymdo
wyzwolenia.Niekiedybędątorozważaniaodnoszącesiędototalniepojmowanego
podmiotu,ainneterminybędąwskazywaćnapodmiotograniczonydopewnychfunk-
cji,pewnychsferdziałańczypewnychpostawujawniającychsięnienawszystkich
poziomachświadomości.
Nakanwietychrozważańbędęsięrównieżstaraławykazaćpierwotnośćpojęcia
podmiotuwzględemprzedmiotuzarównowporządkukosmogonicznym,metafizycz-
nym,epistemicznym,jaki–oczywiście–soteriologicznym,gdyżwszystkietegotypu
pytania,będąceimpulsemdotegotypuanaliz,rodząsiętylkoiwyłączniewczłowie-
ku,pojmowanymzarównojakopodmiotszukający,jakibędącymsamdlasiebiesa-
megouzasadnieniem.Wszystkietezyzawartewtekstachindyjskichsąopartenado-
świadczeniachintrospekcyjnych,badaniachwarunkówzachowaniaipercypowania
rzeczywistości,któradanajestwprocedurachmedytacyjnychdanegopraktykującego.
Opisujączarównoprocedurydochodzeniadoźródłaizasadyrzeczywistości,jak
ipodmiotupoznającego,upaniszadyczęstouciekająsiędometody,którąmoglibyśmy
nazwać„prefenomenologiczną”.Okazujesiębowiem,iżkolejnepoziomyredukcji
dotycząprzedmiotu,któryokazujesięostatecznieczystympodmiotem–atmanem.
Badanymprzedmiotemjestto,conajbardziejpodstawowewpodmiociebadanym,
czyliświadomość.Świadomośćintencjonalniewyłaniającazsiebiekolejnenoematy,
awswejnaturze,uswegoźródła,skierowanatylkonasiebiesamą.Procespoznawania
owejświadomościjestprocesemsamopoznania.Badającwarunkiprzejawianiasię
świata,poznajemywarunkinaszejistoty,któraokazujesiębytemświadomymisamo-
świadomym.Badanie,doświadczaniejestzatempewnymsposobem,modelemżycia.
Doświadczającypodmiotjestkonstytuowanywdoświadczeniu,ajegoźródłowość
wostatecznym,niczymniezapośredniczonymdoświadczeniu.Możnawtymmiejscu
przywołaćstwierdzenieEdmundaHusserlazawartewpierwszymtomieIdei,iżkonsty-
tucjapodmiotu,wtymwypadkuatmana,podmiotupoznającego,zawierawszystkie
opisyświadomości.
Wynikaztego,iżkolejneetapyprzejawianiasięświatasąkonstytuowaneprzez
świadomypodmiot.Podmiotintencjonalnienakierowujesięnaswojewłasnekonstruk-
ty,jednocześniewskazując,żeintencjapoznawania,arównieżwjakiśsposóbkonsty-
tuowania,zawierasięwwarstwiegłębszej.Postępującwtensposób,świadomość–
szukającswego„wnętrza”–zataczakolejne,kolisteruchy,którestopniowodoprowa-
dzajądopoziomu,gdziepodmiot,czyliświadomośćintencjonalniekierujesiętylkona
siebie.Wporządkukosmogonicznymwychodzimyodzasadypodmiotowości,byw
sekwencjisoteriologicznejuznaćostatecznieistnieniejedynieczystegopodmiotu,
któregojednymzimionjest„Ja”.Rzeczywistośćprzedstawiona,októrejmożnapo-
wiedzieć:„to”,przestałajużbyćprzedmiotemdoświadczenia.Dlategoistniejeraczej
„Ja”niż„to”.Absolutnieistniejetylkosat,pojętejakozasadapodmiotowościiświa-
domości.
