Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dlaczegoistniejeraczej„Ja”niż„to”?OntologiapodmiotuwUpaniszadach
19
życiodajnewody.Wprawdzietewodysąprezentowanejakoniebezpieczne,tajemnicze
–takmożnabytłumaczyćowągłębię–alemimowszystkopytającymasięczego
uchwycić,masięnaczymoprzeć.
nam
nar
˜
n
Ÿ
dav
˜
®
triy
tyur
˜
ta
˜
ahna
Õ
˜
s
Ÿ
svadhay
dam
˜
s
Ÿ
®
dpraketa
tamnatarhi
˜
tadekam
h
tasm
˜
ddh
˜
nyamnapara
h
ki
Õ
can
˜
sa(2).
Śmierćwówczasnieistniałaaninieśmiertelność
Nieistniałorozróżnienienanocaninadzień.
Tojednoswąmocąbeztchuoddychało
Pozanimnicinnegonieistniało.
Jeżelikonsekwentniebędziemysiętrzymaćschematuidamagre
˜
s
Ÿ
t,tomusimy
przyjąć,żerównieżdrugastrofaopisujenaturębytupierwotnego,gdyżwystępujątu
czasowniki
˜
s
Ÿt
i
˜sa
.Brakistnieniakategoriiśmierciinieśmiertelnościwydajesię
bardzooczywisty.Jestto,zjednejstrony,odwołaniesiędobrakukategoriiczasowych
wyznaczonychprzeznarodzinyiśmierć.Alezdrugiejjesttotakżebrakrozróżnienia
naistnieniewświeciedoczesnymiwjakimśwymiarzezaświatów.Takiesformułowa-
niemożewskazywaćnato,żeobecnewtradycjieuropejskiejrozróżnienienarzeczy-
wistośćtranscendentnąiimmanentnąniejestadekwatnedlarozważańfilozoficznych,
którebędąkontynuowanewróżnegorodzajumonizmachbramińskich,azwłaszcza
wszkoleadwaity.OatmanieUpaniszadyczęstobędąmówić,iżjestzarównowe-
wnątrz–antar,jakinazewnątrz–bahiskażdejistoty,comożnainterpretować,żejest
onzarównotranscendentny,jakiimmanentny.Możenawetjużtubiorąswójpoczątek
późniejszerozważania,iżorzeczywistościabsolutnej,zwanejatmanem,niemożna
powiedzieć,żejestwyzwoleniemczywędrowaniem,gdyżwszystkotosąkategorie
opisującedanyporządekzpoziomuświataprzedstawionego,atarzeczywistośćniejest
anitaka,anitaka–neti,neti.
Wydajesięjednak,iżwtymhymnieprzedewszystkimchodziowskazanienabrak
kategoriiczasowych,podczasgdywpoprzedniejstrofiebrakprzestworzyiniebios
dowodzibrakukategoriiprzestrzennych,nieistniejebowiemznakrozpoznawczy
–praketapomiędzytym,cojasne–dniem,atym,cociemne,przysłonięte,zakryte
–nocą.Znówmamytuwskazanienaabsolutnąpotencjalnośćnaturybytupierwotnego,
którydlategojestniepoznawalny,żeprzekraczasamaktpoznawczy.Charakteraktu
poznawczegowskazujenarozróżnienienato,ktopoznaje,ito,cojestpoznawanebądź
niepoznawane.Dodokonaniatakiegoaktujestpotrzebnakategoriaróżnicy,oddziele-
nietego,copoznawalne,cojestprzedmiotemsamegoaktu,jasne,odtego,cowdyna-
micznymakciejest„odsunięte”,zatemrównieżniepozostajewświetlepoznania.Sło-
wopraketaodwołujenaswprostdoaktupoznawczego,gdyżoznacza:„to,cosię
jawi”,„to,cojestwidzialne,odróżnialne”,apóźniejwskazujezarównosamaktper-
cepcji,wiedzę,jakiznakodróżniający.
Przejdźmyterazdodwóchkolejnychwersówtegohymnu.Pojawiająsiępierwsze
pozytywneokreślenia.Rzeczywistość,którąopisujemy,zostałanazwanatadekam–
„tojedno”.Określenietopodsumowujecałedotychczasowerozważania,iżcałarze-
czywistośćprzejawionainieprzejawiona,uwarunkowanainieuwarunkowana,pozna-
