Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdział1.Konfliktynarodoweietniczne-perspektywateoretyczna.
witz1998).Doinstrumentalistówwszerszymznaczeniuzaliczająsięm.in.Frederik
Barth,SusanOlzak,JoanneNagel,MichaelBantonczyMichaelHechter(Llobe-
ra1999).MichaelHechter(1988;Hechter,Kanazawa1997;Hechter,Friedman,Ap-
pelbaum1982)jestzaśwpływowymprzedstawicielemszkołyteoretykówracjonalnego
wyboru.Kaufman(2001,s.17–22)wyróżniapodejścieekonomiczne,podejścietwar-
dychorazmiękkichracjonalistów.Wpodejściuekonomicznymzwracasięnp.uwagę
nanierównomiernądystrybucjędóbrwróżnychregionach,którewszczynająkonflikt,
chcącuniknąćdyskryminacji,bądźwskazujesięnawzględnądeprywację.Twardzira-
cjonaliścipodkreślają,żewojnęetnicznądasięwyjaśnićjakofunkcjęindywidualnych
racjonalnychdążeńdozapewnieniasobiebezpieczeństwa.Dlamiękkichracjonalistów
ważnesąradykalnewartościwrogichgrup.
Wramachparadygmatuinstrumentalistycznegorozwijanajestteoriarealistyczne-
gokonfliktugrupowego(RTC).Perspektywatatraktujejedyniekonfliktyspołeczne
związanezinteresamimaterialnymijakorealistyczne;konfliktyetnicznestająsięepife-
nomenamitychpierwszych.Napierwszyplanwysuwasiętutajracjonalnakalkulacja
aktoramającegookreślonąhierarchiępreferencji,którydążydomaksymalizacji
swychindywidualnychkorzyściiminimalizowaniawłasnychstrat.Działaniezbiorowe
wynikazkonsensusuaktorów,którzypostrzegająistniejąceinstytucjejakokorzystne,
lubteżwycofaniesięzewspółpracypociągazasobązbytwielkiekoszty(por.Cole-
man1992).Mogątobyćdziałaniaskoordynowanezarównowskalipaństwa,jak
iwmałychgrupach.Dyskryminacjaobcejgrupylubczystkaetnicznamogąbyćzatem
postrzeganejakoźródłoindywidualnychkorzyści(bezpośrednio,np.łupywojenne,
możliwośćniekaralnychzachowańdewiacyjnych;lubpośrednio,poprzezwzbogace-
niesiępaństwaorazwzrostbezpieczeństwaiprestiżu),lubteżwycofaniesięzudziału
wdziałaniachzbrojnychmożepociągaćzasobązbytwielkiekoszty(np.karazadezer-
cję,obniżeniespołecznegoprestiżu).Zatemrównieżjednostkinienastawionewrogodo
innejgrupymogąaktywnieuczestniczyćwjejdyskryminacjiorazwzbrodniach.Para-
dygmattenpozwalawyjaśniaćnietylkodziałaniapaństwaczygrupyetnicznejjakoca-
łości,aletakżemałychwspólnotlokalnychlubgrupzbrojnychdopuszczającychsię
gwałtówirabunku.
Paradygmatmodernizacji.Wedługtegoparadygmatuwdziejachnastępowałozastę-
powaniemniejzłożonychizintegrowanychformorganizacjispołecznej(np.plemiona
koczownicze,społecznościbarbarzyńskie)przezbardziejrozwinięte(państwafeudalne
inarodowe).Naturaludzkazaś–inaczejniżwdwóchpowyższychparadygmatach–jest
plastycznaidostosowujesiędozmieniającychsięstruktur.Wperspektywieteoriimo-
dernizacjinarodyujmujesięwramachfunkcjonalnychsieci,dlategonajczęściejtraktu-
jesięjejakowynikrozwojuspołeczeństwprzemysłowych(Gellner1991).Naródwtej
perspektywiejestraczej„wspólnotąwyobrażoną”niżwielowiekowym„naturalnym”
tworem.Wskazujesiętakżenarozwójsystemuświatowego,któryspełniaanalogiczne
funkcje,jakiewcześniejspełniałsystempaństwnarodowych,comożedoprowadzićdo
osłabieniaizanikunarodów(Jasińska-Kania2001,s.19).Oilejednakwpoło-
wieXXwiekudominowałykoncepcjezakładająceuniwersalizacjęijednokierunkowość
