Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Modeleopisuanimozjiikonfliktównarodowościowychwwymiarze…
35
SławojSzynkiewicz(1996,s.23–30)proponujenastępującątypologiękonfliktów
etnicznych,którawychodziodwartościwewnętrznych,istotnychdlazaangażowanej
grupyetnicznej:1)„reprodukcjatożsamościwkonflikcierytualnym”;2)„wchłonięcie
tożsamościprzezinną,czylikonfliktspowodowanyprocesemasymilacji”;3)„konflikt
natleambiwalencjitożsamościowej”,który„powstajewwarunkachzaawansowanej
asymilacjilubwgrupiecałkowicieniemalzasymilowanej,wktórejpojawiasięruch
odrodzeniaetnicznego.Zachodzionwobrębiejednegoetnosu”;4)„ograniczenie
realizacjitożsamościetnicznej,czyliszerokiwachlarzpraktykdyskryminacyjnych”;
5)„uwolnienietożsamościodograniczeńdotychczasowegosystemuprzezuzyskanie
hegemoniidlawłasnegoetnosu”;6)„całkowitezagrożeniedlatożsamościwrazzegzy-
stencją”(ludobójstwo,czystkietniczne,ksenofobia).Typologiataujawniaskłonność
etnologów,zktórychwieluzaliczasiędozwolennikówmodelukulturalistycznego,do
rozciąganiaokreśleniakonfliktówkulturowychietnicznychnabardzoróżnetypykon-
fliktówisporów,takżewłoniejednegoetnosu.Zwłaszczatoostatniezałożenie(kon-
fliktyetnicznewramachjednegoetnosu)możesięwydawaćkontrowersyjne.Wra-
machpierwszegotypuwprowadzonegoprzezSzynkiewiczauprawnionesązkolei
następującewyjaśnienia:„[…]niektórepogromylokalnychspołecznościetnicznychsą
formąpodświadomejiatawistycznejofiaryskładanejwówczas,gdysfrustrowanaopi-
niainterpretujeswojąsytuacjęjakostanchaosuichcezniegowyjśćnawzórdawnego
obrzędu,któremutowarzyszynaruszenienormpowszechnych.Pozacyklemkalenda-
rzaobrzędowegonajłatwiejbowiemnaruszasięnormywobecobcych”(tamże,s.24).
Wpodejściuekonomicznympogromtłumaczysiębowiemjakoprzejawwalki,np.
oudziałwlokalnymrynku–walkidodajmymającejniewątpliwiebardziejatrakcyjny
charakterniżmozolnezabieganieoklientaiobniżaniekosztówprodukcji.Traktowa-
niepogromujakorytualnegokonfliktu,którymasłużyćreprodukcjitożsamości,jest
charakterystycznedlapodejściakulturalistycznegoczy–szerzej–etnologicznego.
Wreszcietrzecimodel–polityczny–jestwpewnymsensiemodelemnawiązującym
dodwóchpoprzednich.Traktujeonkonfliktysymbolicznejakowaruneketnicznejmo-
bilizacjigrupy,któratomobilizacjajestwarunkiemkoniecznymskutecznegozbioro-
wegodziałania,nietylkowsytuacjikonfliktowej.Celetychdziałańmogąbyćbardzo
zróżnicowane–odstworzenialokalnegodomukulturydanejgrupypouzyskanieregio-
nalnejautonomiilubniepodległości.Naoznaczenietegozjawiskaużywasięokreślenia
„ruchyetnopolityczne”lub„etnonacjonalizmy”.Narozwójinasilaniesięetnonacjona-
lizmówwskazujeopisanawyżejperspektywateoriimodernizacji.Zwyklepodtymmia-
nemrozumiesięskrajneruchyseparatystyczne,któreuciekająsiędoprzemocy,wtym
doaktówterrorystycznych.Alebardziejprzydatnejestdefiniowanieetnonacjonalizmu
bezuciekaniasiędokategoriiwalki.JakpodkreślaUrsAltermatt:„Etnicyzacjapolity-
kiispołeczeństwaopierasięnaprzeświadczeniu,żelud,naródietniasąnaturalnymiby-
tami,któremożnaobiektywniezdefiniować”(1998,s.212).Wtedyetnicznośćstajesię
instrumentemstrategiispołecznejipolitycznej.Język,religiaczyprzynależnośćnarodo-
wafunkcjonująjakonarzędziamobilizacjispołecznej(tamże,s.214).Wrazzetnicyzacją
sferypolitykitakżekonfliktyspołecznepodlegająetnicyzacji.Prowadzitonieuchronnie
doichzaognienia,główniepoprzezwiększąmobilizacjęspołeczną.
