Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Rozwójidoskonaleniezawodowenauczycieli...
13
tem,którywrzeczywistościnierealizujesięinawetrealizowaćsięniemoże.Wprak-
tycespotykamyludzi,uktórychwystępująwsposóbwydatnytylkoniektórezowych
cechwtakimlubinnymugrupowaniu”(Baley,1959,s.207,wyd.I,1938).
Natomiastwto,nczymożnawogólewyróżnićspecjalnypsychicznytypludzki,
którymożnabynazwaćtypemwychowawcy”-wątpiłwswoichrozważaniachna
temattalentupedagogicznegoSt.Szuman(1959,s.76,wyd.I,1947).Niekwestionuje
jednakjegoistnienia,aprzezntalent”rozumiezespółpewnychzdolnościisprowadza
godoosobowościnauczyciela,któraniemusibyćuwszystkichutalentowanychna-
uczycielipodobna-nosobowościobardzoróżnejstrukturzemogąosiągnąćtensam
wynik,atajemnicatalentupedagogicznegoleżym.in.właśniewtym,żebyzdanej
indywidualnejstrukturyswojejosobowościwyłonićswójwłasnytalentpedagogiczny,
swójwłasnyskutecznystylwychowania”JakpodkreślaSzuman:nKażdy«utalen-
towany»pedagogmaswójwłasnystyl,swojeindywidualnemetody,swojeosobiste
możliwościigranicenauczaniaiwychowania,swójwłasnyjęzykporozumiewaniasię
zwychowankami”(Szuman,1959,s.89).
Problematykaideałuosobowościowegonauczycielaoraztendencjedotworze-
niatypologiinauczycielazdominowałynadługielatateoretycznąrefleksjęwbada-
niachnatentemat,pomimożeujęcieosobowościowe(psychologiczne)wrefleksji
onauczycielubyłoprzedmiotemkrytykizpozycjipozytywistycznegoscjentyzmu
inegowanotezyoistnieniuntalentupedagogicznego”czynnauczycielskiegopowo-
łania”(zob.Smołalski,1997;Konarzewski,2002b;Kwiatkowska,2008).Analizując
tenproblem,możnarównieżstwierdzić,żewpsychologiiuzdolnieńnieudałosięjak
dotądwyodrębnićspecyficznychzdolnościpedagogicznych,choćjakwynikazbadań,
ngłównymźródłemwychowawczychsukcesówsątakiecechy,jak:samoakceptacja,
empatia,równowagaemocjonalna,atakżeosobistaatrakcyjność,wiarygodnośćipo-
mysłowość.Właściwościteniesąrozpoznawaneiocenianewtrakcie(ł)selekcji
egzaminacyjnejnastudia,jakrównieżkształtowanew(ł)systemieakademickiej
edukacji.Jakdotychczasmożnajerozpoznawaćnadrodzesamoocenyorazskutecznie
rozwijaćwtokusamodoskonalenia”(Grabowski,1997,s.111).
Inaczejbadanianadnauczycielemprzebiegałynagruncieamerykańskim,gdzie
niewsposóbdedukcyjno-normatywny,aledrogąindukcjiposzukiwanozwiązków
międzyróżnymicechaminauczycielaaefektamijegopracy,prowadzonoanalizyinte-
rakcjizachodzącychmiedzynimauczniami,środowiskiemszkolnymipozaszkolnym
(Mańkowska,1981b).Napodstawiebadańempirycznych(obserwacji,ankiet,wywia-
dówitp.)ustalonorejestrcechefektywnegonauczyciela,wśródktórychnajistotniejsze
okazałysięnzręcznośćdydaktyczna”iumiejętnośćnawiązywaniakontaktówspołecz-
nych.Dlaproblemuzawodowegodoskonaleniabyłytoistotnebadania,gdyżwich
tokuopracowywanonarzędzia(skale)pomiaruzawodowychcechpedagogówico
ważniejsze,zalecanoczynnymnauczycielomstosowanieichjakośrodkówsamokon-
troliisamodoskonalenia(Rutkowiak,1982).Nagruncieamerykańskiejradykalnej
myślikrytycznejpojawiasięteżujęcienauczycielajako„transformatywnegoin-
