Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdział1
Dostępdoprawajakoprawnaochronagrupmniejszościowych
Dopojmowaniaprawajakonarzędziawładzyczyzideologizowanegoaparatu
przymusunależydołożyćjednakistotnezastrzeżenie.Prawonietylkozapewnia
formalnąrównośćobywateli,alepełniteżfunkcjewyrównawczeigwarancyjne.
Pomagaograniczaćdyskrecjonalnąwładzępaństwa,zabezpieczaćprawacywilne
iobywatelskieizapewniaćmaterialnąrówność.Służątemu,każdenaswójsposób,
konstytucyjnemechanizmychecksandbalances,prawaczłowieka,proceduralne
gwarancjerzetelnegopostępowaniaprzedsądami,partycypacyjnemechanizmy
wlegislacji,atakżeliczneunormowaniaprawnomaterialne.Mogątobyćnaprzy-
kładregulacjewzakresieprawacywilnegomającesłużyćuzyskaniuprzezgrupy
mniejszościoweequalbargainingpower.Warunkiemmożliwościuzyskaniatakie-
goefektujestoczywiścieprawidłowerozpoznaniespołecznychwarunkówipożą-
danychcelówwprowadzanejregulacji,cojestmożliwedopierowtedy,gdyspełnio-
nesąwarunkipozwalającenaprowadzeniesystematycznejlegislacji.
Oileinstytucjonalnemechanizmyochronyobywatelisądobrzeznane,otylenad
kompensacyjnymifunkcjamiprawamaterialnegowypadanachwilęsięzatrzymać.
WpolskimkontekściepodkreślalijenaprzykładEwaŁętowskaiJanWoleński
(2013),polemizujączLeszkiemBalcerowiczem.Krytykowaliprzekonanie,żemię-
dzyregulacjąprawnąawolnościąjednostekistniejezasadniczyiniezbywalnykon-
flikt.Ichzdaniemprawonietylkoograniczawolnośćswoichadresatów,alerównież
jąposzerza.Odpowiednioukształtowane,przyczyniasiędozwiększaniarealnych
możliwościdziałania,ponieważkompensujeniedostępnośćzasobówekonomicz-
nychipolitycznych,zawłaszczanychprzezsilniejszegrupywspołeczeństwie,które
potrzebująichdoskutecznegoforsowaniaswoichracji.
Wtymświetlejakofałszywejawisięprzeświadczenie,żezachowanieformalnej
równościwdostępiedoprawawystarczydozachowaniawolnościjednostek.Prze-
ciwnie,wolnośćmusibyćwspieranaprzezaktywnewyrównywanieszansdostępu
doprawaijegoinstytucji.Powinnotopolegaćnawprowadzaniupodmiotowych
zróżnicowańwmaterialnychtreściachprawa.Dopierowtensposóbzapewnisię
rzeczywistąrównośćjegoadresatów,dostarczającimrównychśrodkówdodocho-
dzeniaswoichracjiiinteresów.Prawojestwtymujęciuwłaśnienarzędziemosiąga-
niawolnościidystrybutywnejsprawiedliwości,oiletylkopozostajewodpowied-
niejrelacjidospołecznychzróżnicowań.
Torozumowaniemożnazilustrować,przywołująctakiechoćbyinstytucjepraw-
ne,jakakcjeafirmatywne,kwotywwyborach,prawapracowniczeczyprawakon-
sumentów.Programównaukowychipraktycznychodwołującychsiędowyrów-
nawczychfunkcjiprawajestzresztąbezliku,azwiększościąznichtrudnoteżsię
niezgodzić.Taksamojakprawojasneipewnejestlepszeniżniejasneiniepewne,
takprawoprzyznająceuprawnieniatym,którzysąsłabsizprzyczyn,naktórenie
mająwpływu-sprawiedliwszeniżtakie,którerealizujetylkoformalnązasadęrów-
