Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
Ustawodawstwogminne
wmonarchiihabsburskiejiwGalicji
1.Kształtowaniesięideisamorząduwlatach1848-1862
Lata1848-1866tookresprzeobrażeńustrojupaństwa,wwynikuktórych
cesarstwoaustriackieprzekształciłosięwkonstytucyjnepaństwoprawnefunk-
cjonująceod1867r.jakoAustro-Węgry.Grupyspołecznezwiązanezestarym
porządkiemfeudalnymusiłowałyzachowaćjaknajwięcejjegoelementów,na-
tomiastburżuazjadomagałasięoparciaustrojuspołecznegonanowych,kapita-
listycznychzasadach.Naproblemyspołecznenakładałysięnarodowościowe,
awzależnościodpozycjizajmowanejprzezdanynaródwmonarchiiopowiadał
sięonzawiększymlubmniejszymudziałempaństwawrządachkrajamikoron-
nymi.Ponieważżadnagrupaspołecznanieosiągnęłazdecydowanejprzewagi,
wypracowanerozwiązaniaprawneprzybrałyformękompromisów,którenie-
rzadkozawierałyniewyeliminowanedokońcasprzeczności,costałosięcechą
specyficznąustrojuprawnegoAustro-Węgier.
Wtakichwłaśnieokolicznościachkształtowałasięideasamorząduteryto-
rialnego.Czynnikizwiązaneztradycjamifeudalizmupragnęłyoparciajejna
koncepcjiprzejściowejmiędzyanachronicznymzróżnicowaniemstanowym
apowstającymdopierorozróżnieniemzawodowym;nowesiłyspołeczneopo-
wiadałysięzaprzyjęciemjakopodstawyprawwyborczychdosamorząducen-
zusumajątkowegozewentualnymuwzględnieniemwartościposiadanychdóbr,
awykluczeniemróżniczewzględunaichrodzaj.Zwolennicystaregoporządku
postulowaliinneuregulowaniesamorząduwsi,którabyłaterenemichwpły-
wów,aodmienneunormowaniesamorządumiast,gdzieprzewagęmiałaburżu-
azja,którazkoleidążyładojednolitegoukształtowaniajednosteksamorządu.
Różnicadotyczyłatakżestosunkudotradycjisamorząduzepokifeudalnej-od
propozycjinawiązaniadoniejpojejcałkowitezanegowanie.Opróczczynników
społecznychnakoncepcjęsamorząduwywieraływpływrównieżkwestienaro-
dowościowe.Narodyzajmującemocnąpozycjęwposzczególnychkrajachzmie-
rzałydomożliwieszerokiejautonomiiisamorząduorazosłabieniawpływu
państwa;dlatych,któreniemiaływiększychprawpolitycznych,silnapozycja
państwabyłagwarancjązabezpieczającąprzednadużywaniemswojejprzewagi
przeznaróddominującywdanymkraju.Aleiwobrębiejednegonarodustosu-
27