Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DodwunastegorokużyciaFajgenberguczyłasięhebrajskiego,jidysz,
rosyjskiegoiarytmetykinalekcjachudzielanychprzezprywatnego
nauczycielaumiejscowejzamożnejrodziny;studiowałatakżeTanach
zmełamedemJedidią(wautobiografiiwystępujejakoMichałMełamed).
Jednakzpowoduchorobymatkimusiałazrezygnowaćzdalszejnauki
izająćsięprowadzeniemsklepuorazgospodarstwadomowego.Byłagorli-
wączytelniczkąhistoriiorabinachicadykach,otrzymywanychodbabki
(żonyrabina),potemtakżewielbicielkąpowieściSzomera(właśc.Nachum
MajerSzajkiewicz,1849?-1905),powieściopisarzaidramatopisarza,którego
płodnośćliterackadorównywałapodtymwzględemJózefowiIgnacemu
Kraszewskiemu,choćchybabyłaniższychlotów.Popularność,jakąSzo-
merosiągnąłdziękiswympowieściom-oprzewidywalnejipowtarzalnej
fabule,częstostanowiącychplagiatypowieściobcojęzycznych-byławprost
proporcjonalnadokrytykikierowanejpodjegoadresemprzezinnych
przedstawicieliżydowskiegoświataliterackiego(np.SzolemAlejchema),
zarzucającychmupsuciegustówczytelniczych.Wspominanawautobio-
grafiipowieśćKatorżniktotypowyprzykładszundu,czyliżydowskiejlite-
raturybrukowej:wsentymentalnysposóbopowiadaonahistorięmiłosną,
opierającjąnarelacjachniezniuansowanychcharakterologiczniepostaci
ilicznychnieprawdopodobnychzwrotachakcji11.Niemniejnadrukowa-
nychwtanich,masowychnakładachinapisanychwjidyszdziełachSzo-
merawychowałosięcałepokolenieodbiorców,amożeraczejodbiorczyń,
botogłówniekobietyczytaływówczaswjidysz.IrishParush,badaczka
kobiecychpraktykczytelniczychwświecieżydowskim,pisze:
Towłaśniepowieści,zwłaszczapisanewjidysz,którychmężczyźni
nieuznawalizaważnewprocesieswojegokształcenia,stanowiły
trzonbibliografiiczytelniczejkobiet.Tozasprawąflmarginesowych
tekstów”oprostej,sentymentalnejlubsensacyjnejfabule,zaspo-
kajającychjedyniepotrzebyrozrywkilubucieczkiodrzeczywisto-
ści,kobietydokonałyprzełomuiwkroczyływświatwspółczesny
iświecki.Dlaznacznejliczbykobiettegotypulekturybyłyetapem
przejściowymnadrodzedooświeceniowejliteraturyflwysokiej”
iflprawomocnej”.Wczytaniuupatrywałyoneteżmożliwośćsamo-
kształceniairozwojuintelektualnego12.
11
ZainformacjedotyczącefabułyKatorżnikadziękujęAdamowiStepnowskiemu.
12
I.Parush,„Tylehałasuokilkaksiążeczek”.Kobietyczytającewjidysz,tłum.I.Szymaniak,cytatyzjidysz
tłum.K.Szymaniak,flCwiszn”4(2010),s.96-103.Szerzejnatematkobiecychpraktykczytelniczychzob.
taż,ReadingJewishWomen.MarginalityandModernizationinNineteenth-CenturyEasternEuropeanJewish
Society,tłum.S.Sternberg,Hanover-London2004.
XI
RachelaFajgenberg-życieitwórczość
