Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PozamknięciusklepuRachelawyjechaławrazzbabkądoOdessy,gdzie
pracowałaprzezczterylatawsalonieodzieżydamskiej.Wielelatpóźniej
napisałaautobiograficzneopowiadanieMajneersztelejenerins[Mojepierw-
szeczytelniczki],wktórymnarratorka,wtajemnicyprzedbabką,piszepro-
stymkobietom:służącejbabkiimamcewrodziniesąsiadów,listywjidysz
donarzeczonych15.
PoodwiedzeniurodzinnejmiejscowościFajgenberg,podwpływem
obudzonychwspomnień,napisałaautobiograficznytekstDikinder-joren.
Jeszczenieukończonypokazaławujowizestronymatki,Zalmanowi
Epsteinowi(1860-1936)16.Epstein,urodzonywLubaniu,absolwentjesziwy
wWołożynie,byłdziałaczemsyjonistycznym,eseistąipublicystąprasy
hebrajskiej,alepisywałtakżewjidysz17iwspółpracowałzwydawanym
wówczaswPetersburgudziennikiemflDerTog”(1904-1908).Byłteż,co
ciekawewtymkontekście,autoremcyklutekstówautobiograficznych,
poświęconychdzieciństwuspędzonemuwLubaniu,adrukowanychod
1885rokunałamachpismaflHa-Melic”podtytułemMi-seferha-zichro-
notli-Szlomoha-Elkuszi[ZksięgiwspomnieńSzlomoha-Elkusziego](Szlo-
moha-ElkuszitopseudonimpublicystycznyEpsteina).Wiadomo,żestyl,
wjakimEpsteinnapisałswójcykl,wywarłznacznywpływnapóźniej-
szepokoleniehebrajskichprozaików,m.in.ChaimaNachmanaBialika
czyJosefaChaimaBrennera18.Obecnystanbadańniepozwalanajedno-
znacznestwierdzenie,czytekstmłodejautorkimógłpowstaćpodwpły-
wemwspomnieńwujaczywopozycjidonich.Niewiadomozresztą,czy
Rachelamiaławogóledostępdotejlektury,zwłaszczażeraczejniedała-
byradyprzeczytaćjejpohebrajsku.Bardziejprawdopodobnewydajesię,
żeinspirowałasiępowieściamiuwielbianegoSzomeralubdziennikiem
młodozmarłejmalarkiMariiBaszkircewej,bardzopopularnymwRosji
naprzełomieXIXiXXwieku19.
Wiadomonapewno,żezapośrednictwemEpsteinarękopistrafiłdo
rąkSaulaGinzburga,wydawcyiredaktoraflFrajnda”(1903-1909Petersburg,
1910-1912Warszawa)-pierwszegojidyszowegodziennikawCesarstwie
15
R.Fajgenberg,Majneersztelejenerins,flDiGoldeneKejt”37(1960),s.30-46.
16
Z.Rejzen,Leksikonfunderjidiszerliteratur,preseunfilologie,t.2,Wilne1929,kol.796-797.
17
Cociekawe,około1905r.,wrazzewzrostemznaczeniażydowskiegoruchurewolucyjnego,Epsteinstał
sięzdeklarowanymwrogiemjidysz.Zob.tamże.
18
Zob.ZalmanEpstein,[w:]YIVOEncyclopediaofJewsinEasternEurope,https://yivoencyclopedia.org/article.
aspx/Epstein_Zalman[dostęp:28września2020].
19
MariaBaszkircewa(1858-1884)-rosyjskamalarkairzeźbiarka,mieszkającaitworzącaweFrancji,zmarła
przedwcześnienagruźlicę.Od13rokużyciadośmierciprowadziłapofrancuskudziennik,któryzostał
wydany(poocenzurowaniu)wefragmentachprzezjejmatkęw1887r.iprzetłumaczonynawielejęzy-
ków.WRosjicieszyłsięwielkąpopularnością:wlatach1893-1904ukazałysięczterywydania.Wydanie
polskie:M.Baszkircew,Dziennik,tłum.H.Duninówna,wstępA.Kowalska,Warszawa1967.
XIII
RachelaFajgenberg-życieitwórczość
