Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WdialoguzXIXwiekiem:powieśćwiktorianistyczna
15
społecznej,rolikobiety,stosunkudobrytyjskiegoimperializmuiodmienności
rasowejlubkulturowej.
Bardzoznanymwczesnymprzykłademideologicznejpolemikizpowieścią
wiktoriańskąjestSzerokieMorzeSargassoweJeanRhys(1966).Donapisania
książkiskłoniłaautorkękrytycznaocenasposobu,wjakiCharlotteBrontëpo-
traktowałaBertęRochesterwpowieściDziwnelosyJaneEyre.Przywieziona
zKaraibówżona,doktórejRochesterżywijedynienienawiśćiodrazę,prze-
trzymywanajestnapoddaszuwtajemnicyprzedotoczeniem.Wnielicznych
epizodach,wktórychtajemniczapostaćwreszcieujawniasięgłównejbohater-
ceizarazemnarratorce(itymsamymczytelnikowipowieści),Bertaukazana
jestjakoobłąkanaistota,przypominającaraczejdzikiezwierzęniżczłowieka,
zdolnawydawaćjedynienieartykułowanedźwięki.Pozbawionajestgłosunie
tylkodosłownie-poznajemyjejhistorięwyłącznieznacechowanejuprze-
dzeniemikulturowymistereotypamiperspektywyRochestera,którajednak
niejestwpowieściskorygowana.PrzyznającBercieprawodoopowiedzenia
swojejhistoriiswoimwłasnymgłosem,Rhyswyprzedziłaokilkanaścielat
ukazaniesięklasycznejpozycjikrytykifeministycznejTeMadwomaninthe
Attic(1979),którejautorki,SandraM.GilbertiSusanGubar,dokonałyanalizy
przedstawieńkobietywdziewiętnastowiecznejliteraturze.Najważniejszyarty-
kułksiążkistanowiwłaśnienoweodczytanieJaneEyre.PublikacjaSzerokiego
MorzaSargassowegozbiegłasięzpowstaniemnietylkokrytykifeministycznej,
lecztakżenurtukrytykipostkolonialnej,zajmującejsięmiędzyinnymianalizą
przedstawieńrelacjimiędzykulturowychwpowieściachpowstałychwczasach
brytyjskiegoimperium.JeanRhyskierowałasięjednakprzedewszystkimmo-
tywacjąosobistą-pochodzącazDominikipisarka,doświadczającwEuropie
poczuciaobcościiniezrozumienia,byłaszczególniewrażliwanaprzejawykul-
turowychuprzedzeń,takżetychobecnychwliteraturze.Rhysniezmieniafa-
buływiktoriańskiejksiążki,aledodajedoniejniedopowiedzianątamhistorię,
brakującąperspektywęiniesłyszalnydotądgłos.Pisarkaniepodejmujeprzy
tymżadnejpróbynaśladowaniadziewiętnastowiecznychkonwencjinarracyj-
nych-jejpowieśćprzypominaraczejfragmentaryczny,impresjonistyczny
monologwewnętrznyznanyzprozymodernistycznej.KsiążkaSzerokieMo-
rzeSargassowenajwyraźniejujawniłabardzoistotneiodczuwalneniedopo-
wiedzenieuBrontë,samaszybkostającsiępozycjąklasycznąwpowojennej
powieścibrytyjskiejiniemalnieodzownymuzupełnieniemlekturyJaneEyre.
Krytycysązgodniwopinii,żepowieśćRhysnieodwołalniezmieniłainterpre-
tacjędziewiętnastowiecznegooryginału.
PorównywalnazksiążkąRhyspodwzględemistotytwórczegosporuzJane
EyrejestpowieśćEmmyTennantTeFrenchDancer’sBastard(2006).Tutak-
żenarratorkąipierwszoplanowąbohaterkąstałasiępostaćzmarginalizowana
ipotraktowanaworyginalezgodniezestereotypamiiuprzedzeniamiwikto-
riańskiejpisarki.Tennant,nawiązujączarównodopowieściBrontë,jakido
