Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
I.Wartości–ustaleniateoretyczne
wieloznacznościinieokreślonościdotykateżinnychkluczowychpojęć,
jakpostawa,status,demokracjaczykultura.14
Sytuacjataniezmieniłasiędodzisiaj,conieznaczy,żeniesąciągle
nanowopodejmowanepróbydoprecyzowaniaidookreśleniarozumie-
niawartości,którenależydopodstawowychpojęćwnaukachspołecz-
nychihumanistycznych.
WedługJózefaTischneraobecniewnauceowartościachfunkcjonują
dwazasadniczestanowiskaczyteżsposobyichrozumienia,wartościom
możnaprzyglądaćsięzazwyczajzdwóchstron:nodstronyrzeczy,której
‘przysługują’jakieśwartości,iodstronyczłowieka,któryprzeżywaja-
kieśwartości,doświadczawartości,myśliwedługwartości”15,iobejmuje
tymstwierdzeniemobiektywnyisubiektywnystatuswartości.
WładysławTatarkiewiczstawianatomiastpytania,któremajądo-
pomócwustaleniustatusuwartości,ajednocześnierozróżniadwaza-
sadniczestanowiskafilozoficznedotyczącebytuwartości–obiekty-
wizmisubiektywizm:nCzyrzeczy,jeślimająwartość,tomająjąsame
przezsię?Czyteżmyimtęwartośćprzypisujemy,zależnieodnaszych
potrzebiupodobań?Atakże:czykażdarzeczmaswojąstałąwartość,
czyteżzmieniajązależnieodczasu,miejscaiokolicznościiodtego,kto
jestjejużytkownikiemisędzią?”.16
WojciechChudy,autorFilozofiikłamstwaiinnychpracotema-
tyceaksjologicznej,uznajesubiektywnybądźobiektywnycharakter
wartościzagłównyproblemwdziedziniewartości,zapodstawowądy-
chotomięfilozofiiwartości,aleteżprymarnądychotomięnaszegoży-
cia.17PotwierdzenietychsłówmożnaznaleźćwstanowiskuStanisława
Ossowskiego,któryuważa,żesłowonwartość”posiadadlaczłowieka
dwojakisens.Pierwszezeznaczeńprzypisujemyprzedmiotom,których
wartośćodczuwamy,któresądlanasatrakcyjne,stanowiącobiektna-
szegopragnienia.Drugiezaśwynikazprzekonaniaoobiektywnymcha-
rakterzewartości,jakiśrodowiskospołecznestarasięnarzucićswoim
członkom,abysprawowaćkontrolęnadichpostępowaniem.Chodzitu
przedewszystkimowartościistotneiważnewżyciuspołecznym,nie-
zależnieodichatrakcyjności.18Dwudzielnośćstanowiskwkwestiion-
14
GerhardKloska,Pojęcie,teorieibadaniawartościwnaukachspołecznych,War-
szawa1982,s.42.
15
JózefTischner,Myśleniewedługwartości,nZnak”1978,nr7–8,s.958.
16
WładysławTatarkiewicz,Pojęciewartości…,op.cit.,s.63.
17
WojciechChudy,Filozofiawieczysta…,op.cit.,s.138.
18
StanisławOssowski,Zzagadnieńpsychologiispołecznej,Warszawa2000,s.71–83.
