Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Wartości–ustaleniateoretyczne
czuwanianiejest»radość«czy»litość«,aleto,kuczemuteuczuciasię
kierują”,cofilozofnazywałnnakierowaniem”.24
WujęciuWładysławaTatarkiewiczasubiektywizmcharakteryzuje
powiedzenie,żenwartościsąjedynietam,gdziejestwolastawiającaso-
biecele”.Autorjestrównieżprzekonanyotym,żeprzyjęcieteoriisu-
biektywizmuprowadzidopsychologicznegorozumieniawartości.25
Jakwynikaztychrozważań,subiektywizmaksjologicznygłosi,że
wartościmająswojeźródłowindywidualnymodczuwaniu–pozytyw-
nymlubnegatywnym,emocjonalnymbądźintelektualnym–określo-
negoprzedmiotu,zjawiskaczyidei.Tonaszeuczucialubrozum,ewen-
tualniebliżejnieokreślonaintuicja,decydują,cojestdlanasważne,
costanowidlanaswartość.Wartościmajądlanasindywidualnysens
iwymiar.Tensamprzedmiot,zjawiskoczyideamożebudzićwludziach
różne,nawetsprzecznereakcjelubpozostawićichobojętnymi.Rzecz
podlegającaocenieniemawartościdopóty,dopókipodmiottejżewarto-
ścijejnieprzypisze,kierującsięosobistąreakcją–czytoocharakterze
emocjonalnym,racjonalnym,czyintuicyjnym–względemtegoobiektu.
Kryteriumistnieniawartościjestsamczłowiek,żadnawartośćnieist-
niejepozajegoświadomością.
Drugiezewspomnianychstanowisk–obiektywistyczne,głosi,
żewartościnistniejąniezależnieodczłowieka,którytylkojeodkrywa,
rozpoznajewrzeczach,czynachizjawiskach”.26Jednymzdwudziesto-
wiecznychprzedstawicielistanowiskaobiektywistycznegojestNicolai
Hartmann,wedługktórego–jakpiszeVernonJ.Bourke–nwartościsą
istotaminależącymidosferyontycznej,istotami,któreprzypominają
platońskieidee.[ś]niesąanisubiektywnymistanamiświadomości,
anibytamiistniejącymifizycznie.Stanowiąonetrzeciądziedzinę:rze-
czywistośćidealną”.27ZkoleiLeszekKopciuch,omawiającstatuswarto-
ściwkoncepcjifilozoficznejHartmanna,zwracauwagęnato,żewjego
ujęciunwartościmoralneistniejąwprawdzieidealnie(sąponadczasowe,
niezmienneiogólne),alezarazempozostająodniesionedorealności”.28
RomanIngarden,jedenzważniejszychpolskichteoretykówwar-
tości,wsposóbzdecydowanyodżegnujesięodstanowiskasubiektyw-
24
VernonJ.Bourke,Historiaetyki,op.cit.,s.171–212.
25
WładysławTatarkiewicz,Pojęciewartości…,op.cit.,s.64.
26
Małysłowniketyczny,op.cit.,s.215.
27
VernonJ.Bourke,Historiaetyki,op.cit.,s.243.
28
LeszekKopciuch,Wolnośćawartości–MaxScheler,NicolaiHartmann,Dietrich
vonHildebrand,HansReiner,Lublin2010,s.60.
