Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Największyrozwójsiłprodukcyjnychpracyiprzeważnaczęśćumiejętności,spraw-
nościiznawstwa,zjakimkierujesiępracąlubjakiesięwpracęwkłada,są,jaksię
wydaje,rezultatempodziałupracy(1954,t.1:9).
Równieżonpodkreśla,iżwymianadokonywanamiędzyludźmiprze-
nikawszystkiepodstrukturygospodarkinarodowejijestpodstawąwyod-
rębnianiasięposzczególnychzawodów.Tymsamymznaczenie,jakieSmith
przypisujepodziałowipracywspołeczeństwie,jestbardzoduże.Niecho-
dzitujedynieowzględygospodarcze,lecztakżespołeczne.
Równieżtwórcapodstawnowoczesnychnaukspołecznych,wszcze-
gólnościsocjologii(oraztwórcanazwytejdyscyplinynaukowej)-August
Comte(1961)podziałowipracyprzypisywałznaczeniepodstawoweilo-
kowałgowobrębiestatykispołecznej.Twierdził,iżnaczelnązasadą
„zdrowego”podziałupracyjestwykonywanieprzezjednostkętychczyn-
ności,doktórychjestonanajlepiejprzystosowana.Przyczym,francuskie-
mufilozofowiniechodziłojedynieoformalnierozumianewykształcenie,
lecztakżeonaturęjednostkiorazjejcechyindywidualne.Tomyśl,któranie
straciłanaaktualności.Comte,przezanalogiędoludzkiegoorganizmu,
wskazujenafaktpogłębianiasięspecjalizacjiposzczególnychorganów(aw
społeczeństwieokreślonychstrukturipodstruktur)przyjednoczesnym
pozostawaniuprzezniewewspółpracy.Wspołeczeństwiepodobnie-po-
działpracyjestnietylkozewnętrznywstosunkudojednostki,lecztakże
nadrzędny.Niemniej,Comte(1961:215-219)proponuje,bypracaspołeczna
zostałapodzielonawtakisposób,abymożliwebyłyzmianypozycjioraz
przechodzenieodjednegododrugiegozajęcia.Jednakże,jakwiększość
klasykównowoczesnychnaukspołecznych,Comterównieżwskazujena
uboczne,negatywneskutkipodziałupracy.Zaliczadonichswegorodzaju
automatyzmy,którewykształcająsięwludziach,krępującichjednocześnie.
Skutkitedosięgająrozmaitekategoriespołeczne,zawszegdysą„skazane”
nawykonywaniepowtarzalnychczynnościwcałymzawodowymżyciu.
Czynnikiem,któryobowiązanyjestzminimalizowaćwpływowychubocz-
nychskutkównagospodarkę,społeczeństwoijednostkęjest,zdaniem
Comte’a,rząd.Opowiadasięwięczaswoistyminterwencjonizmempań-
stwa.Podkreślanawet,żegdybyniedziałaniaorganucentralnego,tospołe-
czeństwugroziłby„rozkładnamnogośćniepowiązanychkorporacji”(1961:
220).
CharlesWrightMills(1965),wybitnyamerykańskisocjolog,teoretyk
klasyśredniejielitwładzy,wnowoczesnympodzialepracyspołecznejdo-
strzegaźródłaalienacjiczłowiekaodproduktówiprocesówpracy.Twier-
dzi,żebezpośredniproducentniejestwłaścicielemproduktuaninarzędzi
pracy.Podpisujejedyniekontrakt,podlegająccałyczasprawomrynku
ipoddającsiękontrolizestronyzwierzchników(por.Mills,1965:373).
27
