Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
612
DariuszRosati
Związanyzwyboramicyklpolitycznypowodujeokresowezwiększaniewydatków
publicznych,którenajczęściejmającharaktertrwały,powiększajądeficytisą
zregułyfinansowanezdługu.
Skłonnośćdodeficytunasilasięwwarunkachwystępowaniatzw.problemu
Hwspólnychzasobów”(commonpoolproblem),corównieżjestzjawiskiemty-
powymdlawspółczesnychdemokracji.Politykreprezentującyokreślonyokręg
wyborczyzawszemaszczególniesilnąmotywacjędoHzałatwienia”dlaswojego
okręgudodatkowychśrodkówfinansowychzbudżetuogólnokrajowego.Kwoty
tenajczęściejniewieleważąwskalicałegobudżetu,alewskalidanegookręgu
wyborczegobędątokwotyznaczące,mogąceprzesądzićodalszejkarierzetego
polityka.Występujewięcasymetriapomiędzykosztamizwiększeniabudżetu
ogólnokrajowegoopewnąkwotę,któraobciążacałespołeczeństwo,ikorzy-
ściami,jakieztegotytułuprzypadająwyborcomtylkozjednegookręgu.Ponie-
ważwiększośćpolitykówpostępujewtenwłaśniesposób,taasymetriabodźców
powoduje,żewsystemachdemokratycznychwystępujesystematycznaskłon-
nośćdodeficytubudżetowego,którajestznaczniesilniejszaniżskłonnośćdo
nadwyżkibudżetowej.
WramachUniiGospodarczo-Walutowejpojawiłysiędodatkoweargumenty
narzeczwzmocnieniadyscyplinyfiskalnej,wykraczającepozazjawiskocyklupo-
litycznegoiproblemHwspólnychzasobów”.Dlazapewnieniawysokiejwiarygod-
nościwspólnejwalutynależałozapobiecpowstawaniunadmiernegozadłużenia
publicznego,ponieważkrajenadmierniezadłużonesąskłonnedozmniejszania
ciężaruzadłużeniapoprzezdopuszczaniedowysokiejinflacji,którapozwalaob-
niżyćrealnąwartośćdługu[McKinnon1996;DeGrauwe2000].Zatemutrzyma-
niewysokiejwiarygodnościpodjętegowramachUGWzobowiązaniadoutrzyma-
nianiskiejinflacjiwymagałościsłejkontrolipoziomudługupublicznegowpań-
stwachczłonkowskichiniedopuszczeniadonadmiernegowzrostuzadłużenia.
PonadtochodziopotrzebęuniknięciazjawiskaHpasażeranagapę”(freerider
problem)orazzwiększonejskłonnościdodeficytuwramachuniiwalutowej,co
wynikaztzw.pokusynadużycia(moralhazard).
ProblemHpasażeranagapę”poleganatym,żewramachuniiwalutowejczęść
kosztówzwiązanychznadmiernieekspansywnąpolitykąfiskalnąjednegokraju
–takichjakkosztwzrostukrótkookresowychidługookresowychstópprocento-
wych,wzrostuinflacjiispadkukursuwaluty–jestponoszonaprzezinnekraje
należącedostrefywspólnejwaluty.Torozproszeniekosztówprzykoncentracji
korzyścistwarzabodźcedoluźnejpolitykifiskalnej.Pojedynczykraj,zwłaszcza
krajniewielkiwstosunkudocałejstrefywspólnejwaluty,mógłbyprowadzićtaką
politykę,nieponoszącztegotytułupraktycznieżadnychkosztów.Jednakgdyby
wpodobnysposóbzaczęłypostępowaćtakżeinnekraje,wspólnawalutatraciłaby
nawartościiwiarygodności,akrajeutrzymującedyscyplinęfiskalnąponosiłyby
ztegotytułudodatkowekoszty,nieodnoszącżadnychkorzyści.
Cowięcej,ryzykodeficitbiasrośniewramachuniiwalutowej,ponieważkraj,
któryprowadzinadmiernieekspansywnąpolitykęfiskalną,możewsytuacjikry-
zysowejzwiększymprawdopodobieństwemliczyćnato,żeotrzymapomoc(bail-
