Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
MałgorzataSzlachetka
wojna
Lubelskiegettonafotografii
Donaszychczasówzachowałosiękilkadziesiątzdjęćzlubelskiegogetta.Robili
jeNiemcy.Jedenzostatnichaktówdramatu,tofotografieprzedstawiającesyste-
matycznewyburzaniepożydowskichdomów.
ŻydziwLubliniewzdecydowanejwiększościbylitradycyjnąspołecznością,głów-
nierzemieślnikówikupców.Przedwojnąwychodziłytutajgazetypisanewjidysz
ijeśliktośchciałpoczytaćżydowskidziennikwydawanypopolsku,tosięgałpo
tytuływydawanewWarszawiealbowKrakowie.DzielnicażydowskawLublinie,co
niejestwyjątkiem,powstałanadawnychterenachkrólewskich,naktórychnieobo-
wiązywałprzywilejDenontolerandisJudaeis.TamNiemcy20marca1941roku
utworzyligetto.Żydzimieszkającywinnychczęściachmiastado5kwietnia1941
rokumusielisięprzenieśćdodzielnicyzamkniętej.
RepresjespotykałyŻydówodpierwszegodniapowkroczeniuNiemców.Ró-
żaFiszman-SznajdmanwewspomnieniachMójLublinpisze:BWtychpierwszych
dniachzrobiliteżwstępnąsegregacjęprzywydzielaniucukru.NaŚwiętoduskiej
uPodsiadłowskiegozezwolilinasprzedażtegoproduktu–Żydzimoglikupiććwierć,
Polacypółkilograma.Zarządzili,bywedługnarodowościustawionosięwdwóch
oddzielnychkolejkach.Byłamświadkiem,jakwyciągnęlistarego,ledwotrzymające-
gosięnanogachŻydazkolejkiprzeznaczonejdlaPolakówipobiligobezlitośnie”.
Dwudziestegotrzeciegolistopada1939rokuwyszłorozporządzenieooznaczeniu
sklepównależącychdoŻydówwidocznągwiazdąDawida.Aktygrabieżypowtarza-
łysięsystematycznieibyłycorazbardziejzuchwałe.Żydówobjąłteżm.in.zakaz
korzystaniazmiejskiejkomunikacji,leczeniasięulekarzynie-Żydów,anawet
korzystaniazbibliotekpublicznych.
Ludziewłachmanach,siekanideszczem
Pętlazaciskałasięcorazbardziej.Jednymzmroczniejszychaktówtragedii
lubelskichŻydówbyływysiedlenianaprowincjęwmarcu1941roku.Wstępdo
utworzeniagetta.NauczycielkazLublinaIdaGliksztajntakopisaławysiedlenie:
BPadałśniegzdeszczem,marcowywiatrhulałpoopustoszałychkrzywychulicach
getta.Żandarmiszlizdomudodomu,wyciągaliludzizmieszkańikryjówek,ina
każdejulicyzbieranoichwgrupypodstrażąjednegoNiemca.Wysiedlonopra-
wiesamychbiedaków,bokażdyzamożniejszyczłowieknabywałzamniejsząlub
większąkwotękartępracy,dającąmuzłudzeniebezpieczeństwa.Żałosnywidok
przedstawiliciludziewłachmanach,tulącysiędomurów,siekanideszczemiprze-
nikliwymwiatrem”(cytatzastronąwww.teatrnn.pl).TakżewtrakcieakcjiNiemcy
robilizdjęcia.Najednejzfotografiiwidzimymężczyznę,któryzobawązerkana
stojącegoobokNiemca.Całymdobytkiemwysiedlanegojestto,coniesienaswoich
plecach.Sznuremprzywiązałnaplecachdużybiałytobołek,możepierzynęiwalizkę.
Zprzodumajeszczeworek,wktórympewnieschowałjedzenienadrogę.Obok
niegostoikobietazdzieckiemnaręku.Jestwkwiecistejsukience.Możekolorowy
materiałsukienkiprzyciągnąłwzrokfotografa.Wtle,niecoztyłu,widzimyinnych
ztakimisamymitobołkami.
6(4/2013)
