Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
1.Wstęp
ścinaukotwórcze–pewnespecyficznerodzajeaktówpoznawczych.Wkonse-
kwencjiospecyficerozumieniapoznanianaukowegodecydujesposóbrozumienia
pojęcia„nauka”orazpojęcia„czynnościnaukotwórcze”.
Wliteraturzeprzedmiotufunkcjonujewieleokreśleńpojęcia„nauka”.Wystar-
czywymienićdefinicjetakichautorów,jakJ.M.Bocheński,P.K.Feyerabend,
S.Kamiński,A.KellerczyS.Ziemski.Jakoobowiązującewniniejszychrozważa-
niachprzyjmujemystanowiskaK.AjdukiewiczaorazT.Kotarbińskiego.
ZdaniemAjdukiewicza„nauka”niejestterminemjednoznacznym.Zjednej
stronyoznacza„rzemiosłouczonych,czyliogółczynnościwykonywanychprzez
uczonychjakotakich”.Zdrugiejstronyokreśla„wytwórtychczynności,awięc
systemtwierdzeń,doktórychuznaniadoszliuczeniwswymdążeniudopoznania
rzeczywistości”(Ajdukiewicz,1965,s.173-177).Naukawznaczeniuczynnościo-
wymjestkategoriąwieloaspektową.Jakoprocesrozwijającysięwczasiejestzja-
wiskiemhistorycznym,obiektembadańhistoryka,ajakozjawiskospołeczne–
przedmiotembadańsocjologa.Wreszcie,umysłowycharakterczynnościwykony-
wanychprzezuczonychumożliwiapostrzeganienaukijakoprzedmiotustudiów
psychologicznych(Ajdukiewicz,1965,s.173-177).„Tworemczasowym”jest
równieżnaukawznaczeniuwytwórczym.Zbiórzdaństwierdzonychprzeznaukow-
cówjestbowiem„czymś,coposiadaswojąhistorię,conarastawczasie,cozmienia
swojeskładniki”(Ajdukiewicz,1985,t.2,s.119).Obokdwóchwymienionych
sposobówrozumieniaterminu„nauka”Ajdukiewiczwymieniatrzeci.Niejestto
naukapojmowanaanijakowytwór,anijakoczynność.Jesttonaukapojmowana
idealnie.Składasięzezdań,„którychmógłniktnigdyniestwierdzić”.Nierozwija
sięwczasie,stądniemaswojejhistorii.Przykłademtakiejnaukijestmatematyka
rozumianajako„zbiórwszystkichzdańprawdziwych,dającychsięwywieśćzak-
sjomatówmatematycznych”(Ajdukiewicz,1985,t.2,s.119).
DlaKotarbińskiegonaukajestrównieżpojęciemwieloznacznymitorozumia-
nymwsposóbpodobnydoAjdukiewicza:razfunkcjonalnie,jakokompleksczyn-
ności,razstatycznie,jakokomplekspoznanychprawd(Kotarbiński,1986,s.291).
Autornieprzywiązujewagidodefinicjipojęcia„nauka”,leczdomiejscausytuowa-
nianaukiwświecierzeczywistychprzedmiotów,„itozpunktuwidzeniaokreślo-
nychzałożeńogólnejkoncepcjirzeczywistości,awświadomymprzeciwstawieniu
sięokreślonyminnymsystemomontologii.Polemizującztymisystemamistarasię
powiedzieć,czymnaukaniejest”(Kotarbiński,1986,s.422).Wtymsensieniejest
onakompleksemaktówpsychicznychosóbmyślących(Kotarbiński,1986,s.422).
Nieistniejewsensiepodstawowym,leczwsensiewtórnym.„Ilekroćmówimycoś
prawdziwiezpozoruonaucewogólelubonaukachposzczególnych”,tylekroć
chodzinamnaprawdęoto,coludzie„myślą,araczejjakmyślą,jakajesttreśćich
myśli”(Kotarbiński,1986,s.424-425).Terminnaukaobejmujeswymzakresem
tylkoto,comożebyć„przedmiotemnauczaniaintelektualnegowszkolnictwie
wyższym,idopierowszkolnictwiewyższym,wcharakterzeodrębnejspecjalno-
ści”(Kotarbiński,1986,s.426).Naukowoważnejestzatem„towszystkoitotyl-
ko,cowartowłączyćdorepertuarudydaktycznegoszkoływyższej”(Kotarbiński,
