Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Sformułowanieproblemubadawczego
7
1986,s.426-427).Otym,conależydonauki,aconienależy,współrozstrzyga
chwilaisytuacjadziejowa(Kotarbiński,1986,s.427).Wreszcieodrębnośćumie-
jętnościpraktycznychwporównaniuzteoretycznymimacharakterpozorny
(Kotarbiński,1986,s.428-429).
Sposóbtworzeniaczynnościnaukotwórczychokreślasięmianemmetodologii
nauk.Metodologiawogóle,ametodologianaukwszczególnościniejestdyscypliną
jednorodną.Różniautorzy,zależnieodprzyjętegokryterium,dzieląjąrozmaicie.
KazimierzAjdukiewicz,kierującsiękryteriumsposobupojmowaniaterminu
„nauka”(patrzwyżej),wyróżniatrzysposobyrozumieniametodologiinauk.
Pierwszy,czynnościowy,wiążesięznaukąpojmowanąjakoczynność,drugi,wy-
twórczy,nawiązujedonaukipojmowanejjakowytwór,trzeci,idealny,odnosisię
donaukirozumianejidealnie.Swoistymrozwinięciemprzedstawionejklasyfikacji
jestwyróżnienie,przezAjdukiewicza,trzechdziałówmetodologiinauk.Pierwsza,
apragmatyczna,koncentrujesięnawytworachczynnościpoznawczych(„zrealizo-
wanychlubtylkomożliwych”).Najbardziejrozwiniętymdziałemtejmetodologii
jestteoriasystemówdedukcyjnych,występującagłówniewmatematyceistąd
nazywanametamatematyką.Druga,pragmatyczna,skupiasięnapostępowaniu
związanymzczynnościamipoznawczymi.Jakodziedzinazajmującasiępostępo-
waniemczłowiekajestdyscyplinąhumanistyczną,wkonsekwencjistosowane
przezniąmetodyróżniąsięzasadniczoodmetodużywanychwmatematyce(Aj-
dukiewicz,1965,s.177).Rozpadasięnametodologięogólnąiszczegółową.
Pierwszadotyczyzabiegówpoznawczychwystępującychwewszystkichnaukach.
Drugaodnosisiędozabiegówpoznawczych,właściwychtzw.naukomrealnym
(naukiprzyrodniczeihumanistyczne),aniewłaściwychnaukomformalnym(tzw.
naukimatematyczne)(Ajdukiewicz,1965,s.174).Obadziałymetodologiinauk,
apragmatycznaipragmatyczna,należądotzw.metodologiitradycyjnej.Trzeci
działwyróżnionyprzezAjdukiewiczatometanauka.Wiążesięonaznauką
wsensieidealnym.Obiektemzainteresowańtejdyscyplinysą„teoriesystemów
dedukcyjnych,pojmowanejakozbiorywyrażeń,obojętnieprzytym,czywyrażenia
tezostałyprzezkogośwypowiedzianelubnapisane,czyteżnie”(Ajdukiewicz,
1985,t.2,s.120).„Stosunekmetodologiitradycyjnejdometanaukiprzypomina
stosunekfizykieksperymentalnejdoteoretycznej”.[…]Pierwsza,jakonaukaem-
piryczna,usiłuje„»dorozumiećsię«celu,doktóregozdążająbadacze,nieuświa-
damiającgosobiewyraźnie,choćkierującsięnimwwyborzeioceniedróg,po
którychkroczą”.Druga,jakonaukadedukcyjna,traktujewynikimetodologiitra-
dycyjnejjakopunktwyjściadlaswoichdedukcji(Ajdukiewicz,1985,t.2,s.123).
TadeuszKotarbińskiwyróżniatrzyróżnekoncepcjemetodologii.Pierwsza,
najogólniejsza,tometodologiaprakseologiczna,nazywanateżmetodologiąogólną.
Jestto„naukaometodach,czylisposobachumiejętnegodziałania”.Choćjejpoję-
cia,tezyinormystosowanesąwpowszechnymobiegu,tojednak„dyscyplinata,
jakoodrębnaspecjalność,dopierozaczynapowstawać”(Kotarbiński,1986,s.406).
Druga,znaczniewęższaodpoprzedniej,tometodologialogiczna,traktowanarów-
noznaczniezmetodologiąoperacjiumysłowych.Zjednejstronynależydoniej
