Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
go–wielokrotniepodlegaliprawuspecyfcznieuformowanejzasady
egalitaryzmu,wynikającejdefactowteatrzezobowiązywaniawnim
ściślehierarchicznegomodeluwidowni,skorelowanegozcenąbiletu
iusytuowaniemlożywzględemscenicznegoobrazu20.Później,wraz
zestetycznymizmianamiprzełomuXIXiXXwieku,doświataopery
wkroczyłazasadawspólnotyrozumianajakoarystokratyzmducha.
Doszłozatemdosymbolicznegopołączeniaelitarnościiegalitarno-
ścitych,którzysztukęrozumiejąikontemplująlepiejiintensywniej
odinnych.DziękidramatommuzycznymWagnera,apóźniejtak-
żedziękiDebussy’emu,Straussowi,Strawińskiemuteatrmuzyczny
okazałsiębyćpredestynowanydowyrażaniatego,coniewyrażalne,
tajemnicze,wieczne,symboliczne,idealneijedynienieliczni,czyli
prawdziwiartyści,tj.arystokraciducha–wprzeciwieństwiedoich
nieszkodliwychflimitatorów”,uzurpującychsobieprawoprzynależ-
nościdotegozaszczytnegogrona,reprezentantówosobliwej,jakto
ujmowałJoséOrtegayGassetflfaunysnobów”21–byliwstanieten
przekazidealnieuchwycić.
Innąważnązasadą,związanązidealizującymrysemoperowego
paradygmatu,jesttakżetendencjadolietofnalnychzakończeńdzieł
operowych.Zakładaonamożliwośćprzeprowadzeniadramatur-
gii,usytuowanejnaróżnychpiętrachoperowejfuzjisztuk,wstronę
przekonującejipodsumowującejeksplikacjisensówopowieści,które
zasługiwały–niezależnieodtragediowychkonotacjiiuwikłań–na
pokrzepiającyipozytywny,choćwcaleniebanalnyczypowierz-
chowny,fnał22.Równieczęstym,charakterystycznymelementem
dziełoperowychjesttakżegenetycznaauracudownościiarkadyj-
skościświataprzedstawionego.Byłaonazwłaszczawoperachdaw-
20
Vide:D.Ratajczakowa,OperyMozarta,czyliouwodzicielskiejmocyteatruorazomiło-
ści,rozkoszyiradościzacenębiletunakomedię,flResFactaNova”nr10(19),2008,s.91-104.
21J.OrtegayGasset,Dehumanizacjasztuki,w:idem,Dehumanizacjasztukiiinne
eseje,przeł.P.Niklewicz,Warszawa1996,s.179.
22Cf..K.Lisiecka,Ohybris(operowej)przyjemności.NamarginesierozważańSa-
muelaWebera,w:Teatralneprzyjemności.PraceofarowaneProfesorElżbiecieKalembie-
-Kasprzak,podred.E.Guderian-CzaplińskiejiK.Kurka,Poznań2017,s.111-127,vide
eadem,Fuzjasztukihoryzontów.Arystotelesowskiparadygmatopery,Poznań2019.
26
