Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowak,K.M.Cern,Ethoswżyciupublicznym,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15402-8,©byWNPWN2008
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
wrażenie,jakobyichżycietoczyłosięwaksjologicznymniedostatku.
Odczucietojestwyrazemtego,żewichotoczeniuniejednokrotniebrak
osób,zktórymiłączyłabyjeżywawspólnotawartościalbowiemumiarko-
wanyuniwersalizmprzejawiasięwtym,iżspołeczeństwodemokratycz-
ne–mimoradykalnegowewnętrznegozróżnicowania–skupionejest
wokółpewnychniezbywalnychideałówipryncypiów6,sformułowanych
takogólnie,byznajdowaćzastosowaniedlamożliwiewielujednostek.
Wspomnianeodczuciejestnieodłącznymtowarzyszemżyciawmłodej,
kształtującejsiędopierodemokracji,wktórejnienastąpiłajeszczepiono-
wa,aksjologicznakonsolidacja:wdemokracjachdojrzałychwyrażasięona
wtrwałychiupowszechnionychpostawachisposobachdziałania,manife-
stującychposzanowanietychsamychdlawszystkich,demokratycznych
ideałów,itopomimogłębokichróżnicmiędzyindywidualnymistylami
życia,odnoszącymsięrównieżdohierarchiipriorytetówmoralnych.Na-
mysłpodjętywtejksiążcemazaprzedmiotpewnepryncypiaistandardy
postępowania,osadzonewethosiedemokracji,któregopodstawąjestak-
tywnesamookreślenie(resp.autonomia).Dlategoteżautorkipostarająsię
wskazaćjaknajwięcejkryteriów,pomocnychwrozstrzyganiudylematów,
jakieniosąpewnetypypraktykispołecznejipublicznej,jednakniebędą
dokonywaćrozstrzygnięćzakogokolwiekiwczyimkolwiekimieniu.
2.Czyethosdemokratycznymilczywkwestii"dobra”?
Uwagametaetyczna
Wmłodym,polskimspołeczeństwiedemokratycznym,silnieprzesyco-
nymsubstancjalnymiideałamietykichrześcijańskiej,pojawiasiępytanie:
czyład,któregokonstytucyjnezasadynieartykułująjednoznaczniedobra
(wyjąwszy„dobrowspólne”,jakimKonstytucjaRPokreślaRzeczpospoli-
tą),możebyćetyczniedobry?Wszakprawodawstwozewnętrznereguluje
takżetylkozewnętrznezachowaniajednostekizaspokajaichzewnętrzne,
resp.faktycznepotrzeby,odbezpieczeństwapoczynając.Czyżbywięc
dobrowrozumieniumoralnymbyłoczymśjedynieprzyziemnym,prze-
kładającymsięnazaspokojeniepotrzebfizycznych,materialnych,psy-
chologicznych,intelektualnychitd.?Otóżzasadyładupolitycznegonigdy
niesąpomyślanejakozasadyczystomoralne,wyidealizowaneioderwane
6Operujeonapojęciemdobrasamegoprzezsię(in.intrinsicvalue),zktórejtokategoriiwyprowa-
dzasiędwojakąkonsekwencjęlogiczną.Itaknp.wprzypadkuludzkiegożyciakonsekwencjatapowiada:
18
(1)lepiej,byżycietrwałodłużej;(2)lepiej,bynaświeciebyłowięcejżycia;zob.tamże,s.269.
