Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Spinozaitradycjehumanizmunowożytnego
XXV
miennośćludzkiejzdolnościmyśleniaodwłaściwejwszyst-
kimrzeczom„idealności”potwierdzanajwyraźniejodrębny
aksjomatdrugiejksięgiEtyki,którywprzeciwnymwypad-
kustałbysięnajzupełniejzbyteczny;ażadentekstSpinozy
nieupoważniadopoglądu,żejakiekolwiekrzeczypoza
człowiekiemuważałonzamyślące.Natomiasthomogenicz-
nościatrybutumyśleniaiposzczególnychjegomodidowo-
dzinp.powiedzenie,że„...doistnieniaidei(albobytu
obiektywnego)niejestnicinnegopotrzebnepróczatrybutu
myśleniaiobiektu(alboistotyformalnej)”.
Interpretacjeomawianejkwestiiwduchupsychofizycz-
negoparalelizmunależązregułydojednejzdwóchwykładni
wspomnianych,ainterpretacjaplatonizująca,wedlektórej
spinozjański„modusatrybutumyślenia”jestsyngulary-
styczniepojętąideąplatońską,zawierawprawdziesłuszne
stwierdzenieniezależnościowejideiwujęciuSpinozyodja-
kiegokolwiekpodmiotu,alesensjejjestzbytnieuchwytny,
augruntowaniezanadtotkwiącewjakichśniejasnychim-
presjach,abynależałopoddawaćjąszczegółowejanalizie.
Wydajesię,żelepszainterpretacjatejkwestiimożliwa
jestwoparciuopewnąpróbęwyjaśnieniahistorycznejge-
nezyspinozjańskiegopogląduorazjegoroliwcałościdok-
tryny.Rezygnujączkoniecznościzeszczegółowychuzasad-
nieńipolemikmożnapodaćtakieoto,najbardziej,jak
sądzę,prawdopodobnewyjaśnienie.
IdealnośćrzeczyjestdlaSpinozywprzybliżeniutym,co
nazywanowśredniowieczuintelligibilitas,aczegożaden
terminpolskinieoddajedokładnie.Zdaniemmoim,teoria
tawyrosłaznaderwówczasaktualnejproblematyki,po-
wstałejnagrunciekartezjańskiegodualizmu.Dualizmten,
doprowadzonydopostaciabsurdalniekonsekwentnejprzez
