Etyka zawodu psychologa

Jerzy Brzeziński, Barbara Chyrowicz, Zuzanna Toeplitz, Małgorzata Toeplitz-Winiewska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-20625-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

601

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Brzeziński, Jerzy; Chyrowicz, Barbara; Toeplitz, Zuzanna; Toeplitz-Winiewska, Małgorzata. Etyka zawodu psychologa. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019, 601 s. ISBN 978-83-01-20625-3

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Brzeziński, J.

A1 Chyrowicz, B.

A1 Toeplitz, Z.

A1 Toeplitz-Winiewska, M.

T1 Etyka zawodu psychologa

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2019

SN 978-83-01-20625-3

Bibliografia BibTex:

@Book{ 184834, author = "Brzeziński, Jerzy and Chyrowicz, Barbara and Toeplitz, Zuzanna and Toeplitz-Winiewska, Małgorzata", editor = "", title = "Etyka zawodu psychologa", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2019", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-20625-3" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Brzeziński, Jerzy

AU - Chyrowicz, Barbara

AU - Toeplitz, Zuzanna

AU - Toeplitz-Winiewska, Małgorzata

ED -

TI - Etyka zawodu psychologa

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2019

SN - 978-83-01-20625-3

ER -

Netografia (standard APA):

Brzeziński, Jerzy; Chyrowicz, Barbara; Toeplitz, Zuzanna; Toeplitz-Winiewska, Małgorzata. Etyka zawodu psychologa [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/etyka-zawodu-psychologa-jerzy-brzezinski-barbara-184834.

psychologia, podręcznik, etyka zawodu

Etyka zawodu psychologa. Wydanie nowe to poszerzony i zaktualizowany podręcznik porządkujący wiedzę z zakresu etycznych aspektów działalności psychologa: • prowadzącego działalność naukową oraz dydaktyczną – Autorzy omówili standardy p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-20625-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2019

Liczba stron:

601

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wprowadzenie14
Rozdział16
Część I. Etyka ogólna – etyka zawodowa22
Etyka jako filozoficzny namysł nad moralnością (Barbara Chyrowicz)22
Rozdział 122
1.1. Sposoby badania fenomenu moralności23
1.2. Specyfika filozoficznej refleksji nad moralnością26
1.3. Kryteria moralnej powinności działania32
1.3.1. Szczęście własne i szczęście społeczności33
1.3.2. Zgoda społeczna i zgoda racjonalnych podmiotów35
1.3.3. Szacunek dla osoby jako podstawa moralności36
1.4. Specyfika nauczania etyki39
1.5. Podsumowanie40
Rozdział 242
Etyka stosowana: teoria w praktyce (Barbara Chyrowicz) 42
2.1. Moralny partykularyzm43
2.2. Typy teorii etycznych46
2.3. Modele etyki stosowanej50
2.3.1. Model „od góry do dołu”50
2.3.2. Model „od dołu do góry”51
2.3.3. Koherentyzm53
2.4. Problem uszczegóławiania norm moralnych54
2.5. Etyki stosowane a moralne problemy współczesności57
2.6. Podsumowanie61
Rozdział 365
Etyka zawodu psychologa – etyka psychologiczna (Barbara Chyrowicz) 65
3.1. Psychologia a etyka65
3.2. Zdrowie psychiczne a zdrowie moralne68
3.2.1. Poczucie własnej wartości i szacunek dla samego siebie73
3.2.2. Integracja i prawość74
3.2.3. Autonomia osoby i autonomia moralna75
3.2.4. Samorealizacja i autentyczność77
3.2.5. Społeczne interakcje i odpowiedzialność77
3.2.6. Realizm poznania i prawdomówność78
3.3. Etyka dla psychologów79
3.4. Podsumowanie85
Rozdział 488
„Etyczna wrażliwość” psychologii i psychologów (Barbara Chyrowicz) 88
4.1. Człowiek jako „przedmiot badawczy”: „moralna anatomia” podmiotu90
4.1.1. Moralne działanie91
4.1.2. Moralny charakter94
4.1.3. Wartości moralne95
4.1.4. Rozumowanie moralne96
4.1.5. Emocje moralne98
4.1.6. Tożsamość moralna99
4.1.7. Sumienie100
4.2. Wolność czy determinizm? Moralna autonomia podmiotu101
4.3. Moralny wymiar diagnozy psychiatrycznej105
4.3.1. Kłopoty z „normalnością”105
4.3.2. Nadużywanie diagnozy do celów pozaterapeutycznych107
4.4. Problem przymusowej terapii109
4.5. Podsumowanie110
Rozdział 5112
Psychologia moralności (Barbara Chyrowicz)112
5.1. Specyfika psychologii moralności113
5.2. Moralne emocje115
5.2.1. Związek moralnych emocji z sądami moralnymi115
5.2.2. Rodzaje moralnych emocji117
5.3. Moralne motywacje119
5.3.1. Cechy motywacji119
5.3.2. Filozoficzne teorie moralnej motywacji121
5.3.3. Neurofizjologiczne podłoże moralnej motywacji122
5.4. Podsumowanie123
Rozdział 6126
Podstawowe zasady, które powinny być respektowane przez psychologa (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 126
6.1. Cechy zawodu zaufania publicznego127
6.2. Podstawowe zasady etyczne w zawodzie psychologa133
6.2.1. Działanie na rzecz dobra klienta i nieszkodzenie mu134
6.2.2. Odpowiedzialność zawodowa135
6.2.3. Integralność i uczciwość psychologa136
6.2.4. Zasada sprawiedliwości136
6.2.5. Respektowanie praw człowieka i poszanowanie jego godności137
6.2.5.1. Autonomia i podmiotowość klienta138
6.2.5.2. Poszanowanie godności140
6.2.5.3. Prawo do prywatności, intymności141
6.2.5.4. Tajemnica zawodowa psychologa141
6.3. Podsumowanie147
Część II. PSYCHOLOG JAKO BADACZ I JAKO NAUCZYCIEL AKADEMICKI150
Neuroetyka (Barbara Chyrowicz)150
Rozdział 7150
7.1. Neuroetyka: wyzwanie XXI wieku150
7.1.1. Próby zdefiniowania neuroetyki151
7.1.2. Działy neuroetyki153
7.2. Obszary badawcze i problemy neuroetyki155
7.3. Neurodeterminizm?158
7.4. Problem doskonalenia ludzkiej psychiki159
7.4.1. Doskonalenie nastroju160
7.4.2. Doskonalenie poznawcze: „doping dla mózgu”163
7.5. Psychochirurgia166
Rozdział 8168
7.6. Podsumowanie168
Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach naukowych – między poprawnością metodologiczną a poprawnością etyczną (Jerzy Brzeziński)170
8.1. Dwa poziomy ingerencji badacza w psychikę osoby uczestniczącej w badaniu170
8.2. Etyczne standardy postępowania badacza wobec osób uczestniczących w badaniu173
8.2.1. Zasada świadomej zgody173
8.2.2. Zasady: poufności, prywatności i anonimowości179
8.2.3. Naruszanie autonomii jednostki w trakcie badania naukowego i narażanie jej na przeżywanie dyskomfortu, wstydu, lęku, bólu itp183
8.2.4. Stosowanie instrukcji maskujących (deception); rola spotkania psychologa z osobami uczestniczącymi w badaniu po jego zakończeniu (debriefing)189
8.3. Eksperymenty Solomona Ascha, Stanleya Milgrama i Philipa G. Zimbardo w świetle akceptowanych przez społeczność psychologów standardów etycznych195
8.3.1. Opis eksperymentów197
8.3.1.1. Eksperyment Ascha198
8.3.1.2. Eksperyment Milgrama200
8.3.1.3. Eksperyment Zimbardo202
8.3.2. Naruszenia standardów etycznych203
8.4. Podsumowanie207
Rozdział 9208
Powinności psychologa (jako badacza) wobec członków społeczności naukowej (Jerzy Brzeziński)208
9.1. Psycholog jako członek społeczności naukowej208
9.2. Fabrykowanie i fałszowanie wyników – manipulowanie wynikami surowymi w trakcie ich analizy statystycznej oraz naginanie analiz statystycznych wyników211
9.3. Zafałszowany obraz udziału badacza w powstanie publikacji – plagiatowanie, ghostwriting, guest authorship216
9.4. Magistrant i doktorant jako autorzy i współautorzy opublikowanych prac awansowych224
9.4.1. Prawa magistranta i promotora do pracy magisterskiej224
9.4.2. Rola promotora w powstawaniu pracy doktorskiej226
9.4.3. Praca doktorska jako spójny tematycznie zbiór rozdziałów i artykułów227
9.4.4. Doktorant jako współautor artykułu wchodzącego w skład pracy doktorskiej228
9.5. Krytyka naukowa; opiniowanie prac naukowych (artykułów i książek) przeznaczonych do druku oraz projektów badawczych232
9.6. Podsumowanie241
Rozdział 10242
Jak uczyć etyki zawodowej na studiach psychologicznych? (Zuzanna Toeplitz)242
10.1. Miejsce problemów etycznych w programach zajęć podstawowych243
10.2. Nauczanie umiejętności psychologicznych247
10.2.1. Ćwiczenia247
10.2.2. Warsztaty i treningi249
10.3. Modelowanie postaw250
10.4. Podsumowanie252
Rozdział 11254
Zasady etyczne nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla innych profesji (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 254
11.1. Użyteczność psychologii dla wykonywania innych zawodów – dostosowanie programu zajęć254
11.2. Zasady prezentacji metod psychologicznych256
11.3. Znaczenie kontraktu w zajęciach angażujących osobiste problemy uczestników258
11.4. Podsumowanie259
Część III. PSYCHOLOG JAKO DIAGNOSTA262
Podstawowe zasady etycznego prowadzenia diagnozy (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 262
Rozdział 12262
12.1. Cechy relacji psycholog-klient268
12.2. Etapy procesu diagnostycznego271
12.2.1. Kontrakt diagnostyczny272
12.2.2. Przebieg badania diagnostycznego278
12.2.3. Zakończenie procesu diagnostycznego281
12.3. Podsumowanie285
Rozdział 13286
Dokumentacja psychologiczna (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 286
13.1. Dokumentacja diagnostyczna291
13.2. Dokumentacja terapeutyczna293
13.3. Ochrona dokumentacji a tajemnica zawodowa295
13.4. Dylematy etyczne i problemy organizacyjne296
13.5. Podsumowanie298
Rozdział 14300
Stosowanie testów psychologicznych w badaniach diagnostycznych (Jerzy Brzeziński) 300
14.1. Testy psychologiczne a model EBA diagnozy psychologicznej300
14.2. Obszary możliwych nadużyć popełnianych przez osoby stosujące testy psychologiczne w świetle Standardów dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice306
14.2.1. Konstruowanie, stosowanie i rozpowszechnianie testów psychologicznych309
14.2.2. Kontekst teorii psychologicznej318
14.2.3. Kontekst teorii testu i teorii statystycznej320
14.2.4. Interpretowanie wyników testów psychologicznych: interpretacja przedziałowa versus punktowa325
14.2.5. Adaptacja kulturowa testów pochodzących z innego obszaru kulturowego331
14.3. Podsumowanie338
Formułowanie orzeczeń i opinii psychologicznych (Małgorzata Toeplitz-Winiewska)340
15.1. Zasady przygotowania opinii psychologicznej343
15.2. Znaczenie opinii wydawanych przez psychologów347
15.3. Podsumowanie349
Część IV. PSYCHOLOG JAKO SPECJALISTA UDZIELAJĄCY POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ352
Rozdział 16352
Udzielanie pomocy psychologicznej (Małgorzata Toeplitz-Winiewska)352
16.1. Pomoc psychologiczna jako działanie prospołeczne353
16.2. Formy pomocy psychologicznej355
16.3. Zaufanie interpersonalne jako podstawa pomocy psychologicznej358
16.4. Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii360
16.4.1. Niebezpieczeństwa związane ze specyficzną rolą psychoterapeuty361
16.4.2. Zawieranie kontraktu psychoterapeutycznego364
16.4.3. Poufność w przebiegu psychoterapii369
16.4.3.1. Poufność a wymiar sprawiedliwości371
16.4.3.2. Warunki naruszenia tajemnicy zawodowej372
16.4.4. Konflikt ról a psychoterapia374
16.4.5. Zakończenie procesu terapeutycznego377
16.5. Psychoterapia klientów ze specyficznymi problemami378
16.6. Kontrola merytoryczna i dbałość o własną kondycję psychiczną psychoterapeuty381
16.7. Udzielanie pomocy psychologicznej na odległość383
16.8. Podsumowanie388
Rozdział 17390
Problemy i dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego (Małgorzata Toeplitz-Winiewska)390
17.1. Role psychologa pracującego dla wymiaru sprawiedliwości – etyka zawodowa a wymogi prawa390
17.2. Psycholog jako biegły sądowy392
17.2.1. Dylematy w przygotowaniu opinii w procedurze karnej393
17.2.2. Specyfika diagnozowania na potrzeby spraw cywilnych396
17.2.3. Trudności diagnostyki psychologicznej w sprawach rodzinnych397
17.3. Etyczne uwikłania psychologa penitencjarnego399
17.4. Zasady etyczne w Wytycznych dla psychologa sądowego APA399
17.5. Podsumowanie404
Rozdział 18406
Psycholog w środkach masowego przekazu (Zuzanna Toeplitz)406
18.1. Społeczna rola psychologa406
18.2. Zasady etyczne występowania w mediach408
18.2.1. Kompetencje410
18.2.2. Tajemnica zawodowa413
18.2.3. Wrażliwość414
18.2.4. Szacunek dla innych415
18.3. Podsumowanie416
Rozdział 19418
Opieka nad osobami chorymi, starymi i umierającymi (Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 418
19.1. Etyczne aspekty bólu i cierpienia418
19.2. Kontakty psycholog-rodzina chorego oraz personel medyczny423
19.3. Opieka hospicyjna425
19.4. Podsumowanie426
Rozdział 20428
Niepełnoletni jako klient psychologa (Zuzanna Toeplitz) 428
20.1. Rożne kategorie klientów niepełnoletnich429
20.2. Specyfika relacji psycholog-osoba niepełnoletnia430
20.2.1. Udzielanie zgody432
20.2.2. Informacje zwrotne436
20.2.3. Tajemnica zawodowa438
20.3. Prawa rodziców i opiekunów439
20.4. Podsumowanie441
CZĘŚĆ V. PRZYPADK ILUSTRUJĄCE ETYCZNE ZASADY PRACY PSYCHOLOGA ORAZ DYLEMATY (Zuzanna Toeplitz, Małgorzata Toeplitz-Winiewska)446
Wstęp – rozwiązywanie dylematów etycznych446
Rozdział 21450
Uzyskiwanie zgody klienta – kontrakt 450
21.1. Szczególne przypadki, gdy zgoda musi być na piśmie451
21.2. Zgoda na diagnozę, zgoda na interwencję psychologiczną (terapię)457
21.3. Podsumowanie465
Rozdział 22468
Kompetencje psychologa 468
22.1. Kompetencje merytoryczne469
22.1.1. Wiedza teoretyczna, konieczność kształcenia ustawicznego469
22.1.2. Wiedza psychometryczna480
22.1.3. Wiedza prawna – znajomość przepisów obowiązujących psychologa486
22.1.4. Współpraca z psychologami i innymi specjalistami489
22.2. Kompetencje personalne493
22.2.1. Bezstronność i obiektywizm494
22.2.2. Wykraczanie poza kompetencje497
22.2.3. Konflikt ról zawodowych i prywatnych501
22.2.4. Osobiste problemy i konflikty506
22.2.5. Zdolność psychiczna i fizyczna do wykonywania roli zawodowej508
22.2.6. Niewłaściwe wykorzystywanie wpływu512
22.2.7. Świadomość własnych ograniczeń osobistych – superwizja i konsultacja517
22.3. Podsumowanie520
Rozdział 23522
Psycholog a instytucja 522
23.1. Psycholog w sądzie522
23.2. Psycholog a wymagania instytucjonalne529
23.3. Podsumowanie548
Rozdział 24550
Jak rozwiązywać dylematy etyczne. Analiza przykładu 550
24.1. Identyfikacja problemów etycznych i praktycznych553
24.2. Możliwe drogi postępowania556
24.3. Natychmiastowe i odległe konsekwencje – elementy ryzyka i korzyści zaproponowanych rozwiązań557
O autorach559
24.4. Wybór sposobu postępowania i przyjęcie na siebie pełnej odpowiedzialności559
24.5. Podsumowanie560
Bibliografia562
Indeks nazwisk587
Indeks rzeczowy594

1.3.Kryteriamoralnejpowinnościdziałania

dyskusja,wktórejinterlokutorzySokratesa,odpowiadając-krokpokroku-na

zadawaneimpytania,samidochodzilidoważkichmoralniewniosków.Sokrates

byłnietylkogenialnymﬁlozofemietykiem,byłteżdoskonałymdydaktykiem.Na-

uczanieetykimaswojąspecyﬁkę,którejwartosiębliżejprzyjrzeć,zważywszyna

podręcznikowycharakterksiążki.Zanimjednakdoniejprzejdziemy,czekanas

najpierwanalizakryteriówmoralnejpowinnościdziałania,czylipróbaodpowiedzi

napytanieoracje,któreostateczniesprawiają,żecokolwiekpowinniśmy.

1.3.Kryteriamoralnejpowinnościdziałania

Pytanieokryteriummoralnejpowinnościdziałaniajestwistociepytaniemoto,

dlaczegopowinniśmyprzyjąćokreślonezasady1postępowaniaistojącezanimi

wartości.Dlaczegoniepowinniśmyzabijać,uznając,żeżycieludzkiestano-

wiwartość?Dlaczegoniepowinniśmykłamać,wskazujączarazemnawartość

prawdomówności?Dlaczegopowinniśmydotrzymywaćumów,broniącwarto-

ścidanegosłowa?

Każdaznormmoralnychstajewobroniejakiejśwartości.Etyka,adokład-

nieróżneteorieetyczneprzyjmująodmiennesposobyuzasadnianianorm,co

oznacza,żejednaitasamacodotreścinormamożebyćuzasadniananawiele

sposobów.Zależnieodsposobuuzasadnianiajednaitasamanormamożebyć

wjednejteoriiuznanazanormębezwarunkową(czylibezwzględnieobowiązują-

cą),wdrugiejzaśzawarunkową(obowiązującąpodpewnymiwarunkami).Mato

istotneznaczeniewtedy,kiedystającprzedtrudnymiwyboramimoralnymi,za-

stanawiamysięnadtym,czyłamanienormmoralnychmożebyćusprawiedliwio-

ne,np.czywolnopozbawićżyciajednegoczłowieka,kiedyjesttojedynysposób,

byuratowaćżycieznaczniewiększejliczbyosób?

PocząwszyodSokratesa,ﬁlozofowiemoralnizaoferowalinamwcalepokaź-

nąliczbęróżnychpropozycjinaczelnej,tj.podstawowejnormymoralności.Nie

będziemyichtutajwszystkichwymieniać(przedsięwzięcietegorodzajuwyma-

gałobyosobnejmonograﬁi),postaramysięnatomiastwskazaćracje,dlaktórych

jeprzedstawiono,orazodnaleźćwspólneelementyproponowanychrozstrzy-

gnięć.Skorobowiemwszelkiepropozycjenormymoralnościodnosząsięwciąż

dodziałaniajednegoitegosamegoczłowieka,towolnoprzypuszczać,żeoprócz

różnicznajdziemymiędzynimitakżepodobieństwa.

1Terminy:nreguła”

,nnorma”inzasada”sąprzezemnieużywanezamiennie.Wdyskusjiﬁlo-

zoﬁcznejsąonewprawdzierozróżniane,np.przezI.KantaiM.Singera,aleniesątorozróżnienia,

którebyłybyistotnedlaprowadzonejwrozdzialedyskusji.

Brak wyników

Etyka zawodu psychologa

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra