Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Etykastosowana:teoriawpraktyce
Stwierdziliśmyjużwcześniej,żegodnośćosobyludzkiejjestpojęciem,któredo-
magasiędalszejeksplikacji.Jeślijesttowartośćwłaściwaczłowiekowizuwagina
to,kimjest,toniemożnagotejwartościpozbawić.Szacunekdlaludzkiejgodno-
ściokazujemynatomiastprzezposzanowanieszeregudóbristotniezżyciemludz-
kimzwiązanych,odnoszącychsięzarównodofizycznego,jakiduchowegowy-
miarujegoegzystencjiwwymiarzeindywidualnymorazspołecznym.Dobrami
takimibędązatemprzedewszystkimżycieizdrowieczłowieka,właściwaludzkim
istotomwolność(autonomia),dobreimięihonor,atakżewszelkieprawa,które
wpisująsięwszerokorozumianązasadęsprawiedliwości(oddajdrugimto,co
sięimsłusznienależy),czyliprawodowłasności,sprawiedliwejzapłatyzapracę,
równościwobecprawa(Chyrowicz,2013,s.32-34).
2.5.Etykistosowaneamoralneproblemy
współczesności
Samterminnetykastosowana”pojawiłsięwetycznejdebaciedośćniedaw-
no,mniejwięcejwdrugiejpołowieubiegłegowieku,comożesięwydawać
zaskakujące,zważywszynawielowiekowątradycjęetyki.Nieznaczyto,że
wcześniejetycyniezajmowalisięszczegółowymikwestiami,zajmowalisię,
apoświęconyimdziałetykinazywanybyłetykąszczegółowąiwskazywałna
moralnąpowinnośćgatunkowozdeterminowanychdziałań.Przezngatunko-
wookreślone”należytutajrozumieć:nodniesionedomaterialnieokreślonego
przedmiotu”
.Takiematerialnedookreśleniepozwalanamnazwaćjedenczyn
kłamstwem-kiedypolegaonnazaprzeczeniuwłasnymprzekonaniomwin-
tencjiwprowadzeniakogośwbłąd,drugizaśzabójstwem-kiedycelowopo-
zbawiamydrugiegoczłowiekażycia.Wobrębietakokreślonychprzedmioto-
wodziałańmożnawskazaćdalejjeszczebardziejuszczegółowionekategorie,
np.plagiatjestjakąśformąkłamstwa,akaraśmierci-zabójstwa.Tradycyjne
ujętaetykaszczegółowaokreślałazatem,copowinniśmy,aczegoniepowin-
niśmyczynićwobrębieogóługatunkowodookreślonych-mniejlubbardziej
szczegółowo-ludzkichdziałań.Zważywszynaichtematycznąróżnorodność
izakres,projekttakiwymagałjakiegośnklucza”
,schematu,zapomocąktóre-
gomożnabynormymoralneuporządkowaćiuhierarchizować,zarównopod
względemważności,jakistopniaogólności.Etykaarystotelesowsko-tomi-
stycznaradziłasobieztymproblemem,proponującwykładetykiszczegóło-
wejwedleukładucnótkardynalnych:roztropności,męstwa,umiarkowania
isprawiedliwości.ZapodstawowecnotyteuznałjużwstarożytnościPlaton,
nienazywającichbynajmniejkardynalnymi.Wukładziearetologicznym(od
gr.arete-cnota)każdejzcnótodpowiadająokreśloneobowiązki,np.sferasek-
sualnychzachowańczłowiekapodporządkowanajestcnocieumiarkowania.
