Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
392
CZĘŚĆIV
FARMAKOLOGIASCHORZEŃUKŁADÓWINARZĄDÓW
Klasyczne,niepeptydowemukolityki,takiejak
ace-
tylocysteina
,
mesna
(2-merkaptoetanosulfoniansodu),
karbocysteina
i
erdosteina
,zmniejszająlepkośćwy-
dzieliny,rozbijająckowalencyjnewiązaniadisiarczkowe
wbiałkachzawartychwwydzielinie.
Dekstran
niskocząsteczkowyiinneniskocząsteczko-
wecukry(np.zawartewwieluśrodkachpochodzenia
roślinnego)zmniejszająsiłęoddziaływańniekowalencyj-
nych(m.in.wiązańjonowych,wodorowychisiłvander
Waalsa)wśluzie,atakżerozrzedzająwydzielinę,ściąga-
jącwodędodrzewaoskrzelowegopoprzezswójładunek
osmotyczny.
Mukolitykipeptydowesąenzymami,którezmniej-
szająlepkośćwydzieliny,rozkładającobecnewśluzie
DNA(rekombinowanaludzkaDNAza,czyli
dornaza
alfa
)orazfilamentyaktynowe(
gelsolina
i
alfa-chy-
motrypsyna
).
17.1.3.Lekimukokinetyczne
Lekimukokinetycznezwiększająmożliwośćtransportu
śluzu.Należądonich:
surfaktant
,któryzmniejszana-
pięciepowierzchnioweitymsamymprzyleganieśluzu
donabłonkadrógoddechowych,atakżeeksperymental-
niestosowanesubstancjezwiększającewydzielaniesur-
faktantu(np.YM-40461).Stosowanysurfaktantmoże
byćpochodzeniazwierzęcego(
beraktant
,
kalfaktant
i
poraktant
)lubsyntetycznego(
lucynaktant)
.
Agoniścireceptorów:
2
-adrenergicznychzwiększa-
jąruchliwośćrzęsek,wydzielaniejonówchlorkowych
iwodyorazmucyny.Głównedziałanietegotypupre-
paratówjestjednakzwiązanezrozszerzeniemoskrzeli.
Dogrupylekówmukokinetycznychnależąrównież
bromheksyna
ijejaktywnymetabolit
ambroksol
.
Wykazująonelicznedziałaniawdrzewieoskrzelowym:
y
zwiększająobjętośćśluzu;
y
zmniejszająjegolepkość(upłynniajągo);
y
stymulująpneumocytytypuIIdowydzielaniasurfak-
tantu;
y
poprawiajątransportrzęskowynabłonkapłucnego.
17.1.4.Mukoregulatory
Mukoregulatorysątosubstancje,którezmniejszająnad-
produkcjęśluzu,gdyjestonaprzewleklepodwyższona.
Niemająwiększegozastosowaniawostrychinfekcjach,
nadająsięjednakdoleczeniachoróbprzewlekłych,
np.astmyoskrzelowejimukowiscydozy.
Dużeznaczeniemająteżinneefektydziałaniatych
substancji:przeciwbakteryjne,przeciwzapalneczyroz-
szerzająceoskrzela.
Domukoregulatorównależąglikokortykosteroidy,
antycholinergikiorazantybiotykimakrolidowe.
17.2.Lekiprzeciwkaszlowe
Lekiprzeciwkaszlowemajązazadanieprzedewszystkim
łagodzićobjawkaszluwówczas,gdyjestonfinieproduk-
tywny”isuchy,tzn.nieprowadzidoodkrztuszaniawy-
dzielinyzdrzewaoskrzelowego.Odruchkaszlowyjest
istotnymodruchemobronnymijegosupresjawsytuacji,
gdyprodukowanajestdużailośćśluzu,np.wpołączeniu
zlekamiwykrztuśnymi,jestniebezpieczna.
Lekiprzeciwkaszlowemożnapodzielićnadziałające
centralnieiobwodowo.
17.2.1.Lekidziałającecentralnie
Większośćcentralniedziałającychlekówprzeciwkaszlo-
wychtopochodneopioidowe,któreskuteczniehamują
ośrodekkaszlowywmózgupoprzezstymulacjęrecepto-
rówopioidowychtypuμ.Dotegotypusubstancjinale-
żą:
morfina
,
kodeina
,
dekstrometorfan
i
folkodeina
.
Niestetyzahamowanieośrodkakaszlowegouzyskujesię
pozastosowaniudawki,którazazwyczajwywołujetak-
żeklasycznedziałanianiepożądaneopioidów:zaparcia,
sedację,depresjęośrodkaoddechowego.Ponadtoleki
temogąspowodowaćuzależnienie.
Nieopioidowymlekiemprzeciwkaszlowymodziała-
niucentralnym,któryhamujeośrodekkaszluwrdzeniu
przedłużonym,jest
butamirat
.Wykazujeonskuteczność
wleczeniuostrychnapadówkaszlu,równieżwokresie
okołooperacyjnym,orazwprofilaktyceprzeddiagnosty-
kąbronchoskopową.
Nowymcelemdlacentralniedziałającychlekówprze-
ciwkaszlowychjestreceptoropioidopodobnytypu1.
(opioidreceptor-like1,ORL1).Jegoaktywacjazmniejsza
przepływjonówwapniaprzezsprzężoneztymrecepto-
remnapięciowozależnekanaływapniowetypuN.En-
dogennymligandemdlaORL1jestnocyceptyna,zwana
takżeorfaninąFQ(zang.orphan–sierota;nazwapocho-
dzizczasów,gdynieznanoreceptoradlanocyceptyny,
czylibyłtoligandfisierocy”).
Nocyceptyna,jakwieleendogennychpeptydów,nie
jestwygodnawstosowaniuzewzględunaniewielką
biodostępnośćpopodaniudoustnym.Znalezionojuż
jednakniepeptydowychagonistówreceptoraORL1,
którzymogąbyćpodawanidoustnieiprzechodząpróby
klinicznejakosubstancjeprzeciwkaszlowe(np.związek
SCH486757).
