Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
400
CZĘŚĆIV
FARMAKOLOGIASCHORZEŃUKŁADÓWINARZĄDÓW
17.4.2.Glikokortykosteroidy
Glikokortykosteroidysąnajsilniejdziałającymileka-
miprzeciwzapalnymistosowanymiwleczeniuastmy
oskrzelowej(którazpoczątkiemlat90.XXwiekuzosta-
łauznanazachorobęzapalną:przewlekłezłuszczające
eozynofilowezapalenieoskrzeli).
Zewzględunadziałanianiepożądane,omówioneob-
szerniewrozdziale16,preferowanajestwziewnadroga
podawaniaglikokortykosteroidów.Drogadoustnajest
zarezerwowanadlacięższychprzypadkówastmy,niepo-
datnychnasamoleczeniewziewne.
Dostępneglikokortykosteroidywziewneto
;eklo-
metazon
,
budezonid
,
flutykazon
i
cyklezonid
.
Beklo-
metazon
stosowanyjestzazwyczaj3–4razydziennie,
budezonid
i
flutykazon
–2razydziennie,natomiast
cyklezonid
wymagastosowaniarazdziennie.
Cyklezonid
opróczdługiegookresuaktywnościma
jeszczejednąistotnąkorzystnącechę–jestprolekiem,
którymusizostaćuczynnionyprzezesterazypłucne,
jegodziałaniaterapeutyczneiniepożądanesąwięc
ograniczonedoukładuoddechowego.
Lekitesąstosowanewprzypadkach,gdydokontro-
liastmyniewystarczająsamepreparatyrozszerzające
oskrzelalubbronchodylatatorypodawanezkromona-
mi.Sątakżeużywanewalergicznymzapaleniubłony
śluzowejnosa.
Molekularnymechanizmdziałaniaprzeciwzapalne-
goglikokortykosteroidówpolegaprzedewszystkimna:
y
indukcjilipokortyny,którahamujefosfolipazęA
2
,
pierwszyenzymwsyntezieprostaglandynileukotrie-
nów;
y
indukcjiIκB-0,czylibiałkahamującegoczynnikją-
drowyκB(nuclearfactorκB,NF-κB),cowefekcie
zmniejszatranskrypcjęcytokinprozapalnych;
y
zmniejszeniupowstawaniakompleksuaktywujące-
go1.(activatingprotein1,AP-1),corównieżobniża
produkcjęcytokinprozapalnych.
Wefekcietychzjawiskmolekularnychglikokortyko-
steroidyzmniejszająaktywacjęlimfocytówTwodpowie-
dzinaobecnośćalergenu,produkcjęcytokinprzezlim-
focyty,rekrutacjęeozynofilówdodrzewaoskrzelowego
iichaktywację,aktywacjęmastocytóworazuwalnianie
prozapalnychmediatorówzeozynofilówimastocytów
(ryc.17.5).
Działanianiepożądanemajązazwyczajcharakter
miejscowy(profilaktycznienależydokładnepłukaćjamę
ustnąpoinhalacji)iobejmują:
y
y
kandydozęjamyustnej;
chrypkę;
y
y
podrażnieniegardła;
paradoksalnyskurczoskrzeli.
Rzadko,przydługotrwałymstosowaniudużych
dawek,mogąwystąpićobjawyogólnoustrojowe:
y
y
y
y
supresjakorynadnerczy;
osteoporoza;
zaćma;
jaskra;
y
udzieciimłodzieży–zahamowaniewzrostu.
Glikokortykosteroidywykazująsynergizmzdługo
działającymiagonistamireceptorów:
2
-adrenergicznych,
ponieważsteroidyzwiększająekspresjęreceptorów
adrenergicznychnapowierzchnikomórek,aagoniści
receptorów:
2
–translokacjękompleksówreceptorów
glikokortykosteroidowych
z
glikokortykosteroidami
zcytoplazmydojądrakomórkowego.
Preparatydoustne,takiejak
deksametazon
,
predni-
zon
,
prednizolon
iinne,zostałyomówionewrozdziale
16.Sąstosowanewcięższychpostaciachastmy(zob.da-
lejogólnyschematleczeniaastmyoskrzelowej).Głów-
nymproblememsąwówczasogólnoustrojowedziałania
niepożądane.
PodawanieglikokortykosteroidówwPOChPjest
mniejpowszechne.Coprawda,wtegotypuprzypad-
kachobecnośćstanuzapalnegowdrogachoddechowych
niebudziwątpliwości,leczlekitewykazująmniejszą
skutecznośćniżwleczeniuastmyoskrzelowej.Badania
pokazują,żezmniejszonąefektywnośćglikokortykoste-
roidówmożnawniektórychsytuacjachtłumaczyćrozwi-
jającąsięopornościąnaichdziałanie.
Opornośćnadziałanieglikokortykosteroidówzwiąza-
najestprzedewszystkimzezmniejszeniemstężeniaen-
zymudeacetylazyhistonowejtypu2.(histonedeacetyla-
se2,HDAC2)wkomórkach.Acetylacjahistonówwloci
genówprozapalnychzwiększaichekspresję.
Deacetylacjahistonówmożezapobiecaktywacjige-
nówprozapalnych.Niestety,stężenieHDAC2jestznacz-
niezmniejszoneuosóbzopornościąnasteroidy.
Teofi-
lina
oraz
kurkumina
sąaktywatoramiHDAC2imogą
sprzyjaćzwiększeniuwrażliwościtkaneknasteroidy.
17.4.3.Kromony
Przedstawicielamikromonówsądostępnewpostaci
aerozolidoleczeniaastmyoskrzelowej
kromoglikan
sodu
i
nedokromil
,atakżedostępnywpostacikropli
dooczu,wykorzystywanywterapiialergicznegozapale-
niaspojówek,
lodoksamid
.
Kromoglikansoduinedokromil
mająznaczenie
przedewszystkimwleczeniuastmyoniewielkimnasi-
