Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wprowadzenie.Cotohardcases?
Podrugie,rezygnujemyzbezwzględnejakceptacjiomówionejwyżejtezyokoniecz-
nościprowadzeniaargumentacjiwbezpośrednimzwiązkuzobowiązującymprawem.
Uważamybowiem,żezawężaonapojęciehardcase,ponieważodnosisięwyłącznie
dojegowystępowanianagrunciestosowaniaprawaijegowykładni.Potwierdzamy
wprawdzie,żetenbezpośrednizwiązekzobowiązującymprawemwprocesiedyskur-
suprawniczegobędzienajczęściejrzeczywiściewystępował,jednakżerozszerzenie
trudnychprzypadkównp.naprocestworzeniaprawamożespowodować,żetenzwią-
zekprzestaniebyćzwiązkiemkoniecznym.Czasamiustawodawcastoiprzeddecyzją,
któraniemabezpośredniegozwiązkuzobowiązującymprawem,ponieważwkra-
czawobszarterraincognita.Jednocześnieuznajemy,żebrakkoniecznegocharakteru
tegozwiązkunieprzesądzaoautomatycznejutracieprzezdyskurspraktycznymiana
dyskursuprawniczegoiprzesunięciuwyłącznienapłaszczyznędyskursuetycznego.
Oistociedyskursuprawniczegodlapotrzebtejksiążkidecydujeniekoniecznośćbez-
pośredniegozwiązkuzobowiązującymprawem,leczprawnierelewantnyprzedmiot
dyskursuwramachtakpojętychtrudnychprzypadków.
Potrzecie,uznajemy,żetrudneprzypadkiwystępująprzedewszystkimtam,gdzie
dochodzidozderzeniaprawazinnymisystemaminormatywnymi.Tradycyjniepod-
kreślasię,żenajczęściejchodzitutajrelacjemogącezachodzićpomiędzyprawem
amoralnością-wedługniektórychautorówtowłaśniewtejsferzepowinniśmyope-
rowaćznacznieszerszymrozumieniemhardcasesniżutrwalonewewspółczesnejteo-
riiifilozofiiprawa24.Dlapotrzebtejksiążkipotwierdzamywprawdzie,żeproblem
konfliktunormprawnychznormamimoralnymimaznaczeniefundamentalne25,
alejednocześniezamierzamywskazaćtakżeinneobszary,wktórychtakonfrontacja
możewywoływaćdoniosłeskutki-wszczególnościobyczajowość,religię,politykę,
ekonomię,ekologię,etykęprawnicząorazpostępnaukowo-techniczny.Wkażdym
znichwystępująprzykładyszerokopojętychhardcases,ponieważstajemywobec
koniecznościdokonaniawyborupomiędzyróżnymi,racjonalnieuzasadnionymi
isłusznymirozwiązaniami.Jesttowięczawszewybórpomiędzyróżnymiwartościa-
mi-wtymsensieargumentacyjnydyskursprawniczyjestjednocześniedyskursem
aksjologicznym.Więcejnawet,dylematymoralnemogąpowstawaćnietylkowzde-
rzeniuprawazetyką,lecztakżewinnychobszarach,np.mediów,medycyny,obycza-
jowości,politykietc.26
24Taknp.D.Bunikowski,Ingerencjaprawawsferęmoralnościwtrudnychprzypadkach,http://www.ra-
cjonalista.pl/kk.php/s,4621.Trzebapodkreślić,żeautorzyniniejszegotomunieodosobnieniwtymod-
miennymibardzoszerokimrozumieniutrudnychprzypadków-por.np.ostatnioZweifelfälle,red.C.Abbt,
O.Diggelmann,Baden-Baden2007,gdziezwracasięuwagęnazderzenieprawa,filozofiiipolityki.
25Np.D.Lyonsłączywogóleproblemhardcaseszdecyzjamimoralnymi-por.Etykairządyprawa,
Warszawa2000,s.84in.;wliteraturzepolskiejostatniołączysięteżtrudneprzypadkizzagadnieniami
etykisędziowskiej-por.T.Romer,M.Najda,Etykadlasędziów.Rozważania,Warszawa2007.Szerzejna
tematzderzeniaprawazmoralnościązob.M.H.Kramer,WhereLawandMoralityMeet,Oxford2004.
26Por.O.Ezra,MoralDilemmasinRealLife.CurrentIssuesinAppliedEthics,nLawandPhilosophy
Library”2006/74.