Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ALEKSANDRAJANOwSKA
Interesującenaszmianypierwszegotypuzwyklesąbardzopowolne,
czasemtakpowolne,żewręczniedostrzegalnebezgłębszychanaliz.Mogą
dotyczyćformylubfunkcji(znaczenia),najważniejszejednakjestto,że
niezmieniająistoty,powiedzmy,fltożsamości”omawianychelementów.
Dotegozagadnieniajeszczepowrócimy.Itakprzykładowo:rozszerzenie
przyrostka-cao-er-(np.-erca:bluźnierca)niezmieniawielewfunkcjonowa-
niutegosufiksu,taksamojakrozrostsemantycznyrzeczownikarękanie
wpływanajegopodstawoweznaczenie.
Dobrymokreśleniemtakichskładnikówjęzykowych,jaksięwydaje
się,byłabybardziejstabilność(lubewentualnietrwałość)niżstałość,choć
samterminjestwieloznaczny.Czasemstanowisynonimstałości,czasem
związanyjestzobwarowaniamifrekwencyjnymi1toznaczyzastabilne
uznajesiętejednostkijęzykowe,któresąniezmienne,jeślichodzioczę-
stośćwystępowania(Kępińska,Winiarska-Górska2015).Częstoteżokre-
śleniategoużywasięwstosunkudojęzykawspółczesnego,dopłaszczyzny
synchronicznej.Mówisięnaprzykładostabilnościstrukturalnej,czyli
mechanizmachkomunikacyjnych,któresprawiają,żemimopewnychnie-
wielkichzaburzeńwypowiedźjestzrozumiała1.
Proponuję,abystabilnośćwrozumieniudiachronicznymscharaktery-
zowaćsłowamiGeraldaWeinberga.Wedługniegooznaczazmianęflzawar-
tąwobrębiepewnychgranic”(Weinberg1979:231)2.Wartowtymmiejscu
przytoczyćpełną,obrazową,wypowiedźbadacza:
Częstomylimysłowoflstabilny”zesłowemflnieruchomy”.Większośćznaszgodziła-
bysięztym,żegmachEmpireStateBuildingjeststabilnyidlategojesteśmyzasko-
czeni,gdydowiadujemysię,żewierzchołektegobudynkuchwiejesięitonawetprzy
wiatrachoumiarkowanejsile.Stabilnośćnieoznaczabowiemcałkowitegobraku
zmian,takjakanarchianieoznaczacałkowitejzmianyporządkunachaos(Wein-
berg1979:231).
Zapewnebliskitemujestterminelastycznastabilnośćprzyjętyprzez
JanaMiodka1określenie,którełączywsobiestałośćizmianę(Miodek
2004).
Najważniejszejednakpytanie,jakiepowinniśmypostawić,mówiąc
ostabilnościskładnikówjęzykowych,tokwestiaowychdopuszczalnych
granicdlazachodzącychprzeobrażeńiczasu,którymiałbybyćwyznacz-
nikiemtakrozumianejstabilności.
1
JakpiszeMichałHeller:flmałezaburzenieznaczeniajakiegośwyrażeniapowodujena
ogółjedyniemałezaburzeniejegorozumienia”(Heller2002:36-37).
2
Por.uwagiKleszczowej2012.
