Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
45
arbitralnychpodziałówmiędzydoświadczeniemnwewnętrznym”anze-
wnętrznym”
,międzypsychologiąafizyką.Postulujestworzeniesystemu
zasad,którypozwoliłbyjebezpośredniozjednoczyć-któryzwolniłbynas
zkoniecznościnprzebudowy”całegonaszegoświatapojęciowego,gdytyl-
kozrobimykrokzjednejdziedzinydodrugiej.Itęwspólnąpłaszczyznę
znajdujewfakcie,żeświatfizycznyiświatpsychiczny,choćróżnewformie,
sąjednakutkaneztegosamegobazowegomateriału.Gdytylkodoniego
powrócimy,gdytylkoprzeprowadzimyanalizędokońca,doostatecznych
elementów,zniknąwszystkiesztucznebarierywzniesionemiędzytym,
conwewnętrzne”atym,conzewnętrzne”
.Sięgającdopierwotnejwarstwy
zmysłowegoodczuciaidojegoczystejfaktualności,pozostawiamyzasobą
wszystkoto,cojestjedyniezapośredniczoneiznaczące-awrazztym
wszelkąekwiwokację,wszelkądwuznacznośćiwieloznaczność,wktórej
abstrakcyjnyjęzykpojęćzwykłujmowaćterminnbyt”
.Wobecźródłowego
przeżyciabarwyidźwięku,smakuizapachu,pytanieoto,czynależąone
dorzeczywistościwewnętrznejczyzewnętrznej,traciracjębytu,anawet
sens:bowiemsubstancji,naktórejzasadzasięwszelkieistnieniejakotakie,
niemożnapomyślećjakonależącejdojakiegośjednegorodzajubytuijako
zastrzeżonejtylkodlaniego.Takotoczystopozytywistycznakoncepcja
rozwiązujezagadki,wktórewikłanaskoncepcjametafizyczna:postulat
metafizycznejinterpretacjiimetafizycznegowyjaśnieniaświataustępuje
narzeczjegoczystegoopisu.
Mach,jakofizyk,psychologiteoretykpoznania,niemiałwątpliwości,
żeopisutakiegodasiędokonać,gdyzastąpisięnprzedmioty”fizycznebądź
psychiczneczystymikompleksamielementówiichmniejlubbardziejsta-
łympowiązaniem.Jednakdalszyrozwójfizykiipsychologiiwżadensposób
niepotwierdziłtejpewności.Wprzypadkufizykiwystarczyprzypomnieć
stanowczyodpór,jakiteoriiwiedzyMachadałmyślicieltakiegokalibrujak
Planck.Widziałonwtymnietyleuzasadnienie,coraczejcałkowitąeli-
minacjęwłaściwegofizycznegopojęciaprzedmiotu.Odwrótodpodstawo-
wychzałożeńteoriielementówMachabyćmożejeszczebardziejstanowczo
iwyraźniedokonałsięwpsychologii.Niebędziemysiętunarazie
zagłębiaćwtenproces;zwrócimysiędoMachatylkozjednympytaniem,
którenależypostawićwobeckażdejpróbyokreśleniasamej,wżadensposób
nieuformowanejnmaterii”poznania.Towłaśniedofaktuprostegoodczucia
stosujesięGoetheańskiesformułowanie,żenajważniejsząrzecząjestuzna-
nie,iżwszystko,corzeczywiste,jestjużteorią.Nawetsamepodstawy
