Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
ErnstCassirer,Filozofaformsymbolicznych.Częśćtrzecia:Fenomenologiapoznania
zostaćzapłodnionaprzezpsychologię.Jednakjużpierwszyrzutokanapsy-
chologięMachapokazuje,żeidlaczegonieudałomusięosiągnąćtegocelu.
WłaśniewswymrozumieniupojęciaprostegodoznaniaMachpozostałfi-
zjologiemifizykiem.Odsamegopoczątkunieszukasiętuczystejaktualno-
ścidoznaniarozumianejjakoproces,leczrozumianejjakosubstancja,jako
uniwersalna,zreifikowananmateriaświata”
.To,coMachnazywaprostym
doznaniem,mastanowićsubstratzarównobytufizycznego,jakipsychicz-
nego-jeślijednakpoważnieprzyjrzećsięjegostanowisku,okazujesię,że
właściwaformaoburodzajównrzeczywistości”jestturozumianabłędnie,
awzasadzienegowana.
Negacjętęwidaćjeszczewyraźniej,gdysięgniemydosamychkorzeni
nowożytnegoempiryzmu.Hobbestwierdzi,żewłaściwy,fundamen-
talnyproblemfilozofiistanowiwłaśniepercepcja:albowiemczymśnaj-
wspanialszyminajbardziejźródłowymzewszystkichzjawiskjestsamo
ϕαίVSσθαι
.Interpretująctennajbardziejźródłowy
fenomen,odrazuizpełnąświadomościąodwołujesięjednakdokategorii
fizycznych.Formułujezasadę,żepsychologiamożezostaćpodniesionado
rangipoznaniafilozoficznegotylkowówczas,gdynaśladujemetodyfizy-
ki-takgdyidzieojejpodstawy,jakijejrozwój.Wszelkiepoznaniefilo-
zoficznejestbowiempoznaniemprzyczynowym.Leczprzyczynęrzeczy
rozumiemy[verstehen]tylkopozwalającjejpowstać[entstehen]na
naszychoczach,budującjązjejprostychskładników.Dlauzasadnieniatej
tezyHobbeswyraźnieodwołujesiędoformygalileuszowskiegoprzyrodo-
znawstwa.Tejostatniejnieograniczajużjednakdożadnejsubdziedziny
wiedzy,leczpostulujejądlawszystkiego,copoznawalne-zarównodlapsy-
chologii,jakidlafizyki,dlaprawoznawstwainaukspołecznych,dlalogiki
imatematyki.Wszelkiemyśleniestajesięwięcrachunkiem-dodawaniem
iodejmowaniem.Tutajjednaknależyporazkolejnywyraźnierozróżnić
międzyczystymipojęciami,którejakotakieniesąniczymwięcejjak
tylkoznakamiliczbowymi,atym,corealne,doczegoostateczniesięod-
noszą,treścią,którązajmujesięrachunekiktórąmauchwycićiokreślić.
Pojęciejakotakiepełnijedyniefunkcjęwskazywanianato,corzeczywi-
ste;taksięidentyfikujeztąfunkcją,żewżadensposóbniemożnagood-
różnićodsłowajęzyka,żetymsamymniemaznaczenianrealnego”
,lecz
Por.T.Hobbes,Ociele,rozdz.25,§1,[w:]tenże,Elementyflozofi,t.1,przeł.
Cz.Znamierowski,Warszawa1956,s.402.
