Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
utajony”owegoobjawuniejestnieuprawnione;wykrycie,
wpoczątkachnaszegostulecia,pałeczkikokluszujako
czynnikasprawczegozakażenia,niebyłosprzeczne,
oczywiście,zzałożeniamifenomenalizmu.Pozytywistom
niechodzibowiem,womawianymzakazie,
owyrugowaniepytańodnoszącychsiędoniewidocznych
bezpośrednioprzyczynobserwowanegozjawiska,lecz
otłumaczeniezjawiskaobecnościątakichistnień
utajonych,którezasadniczoniedająsięwykryćśrodkami
dostępnymiczłowiekowi.Klasycznymiprzykładami
bytów,którepozytywiścitępilijakobezprawnewtręty,
wykraczającepozacałośćmożliwegodoświadczenia,
są„materia”i„duch”;skoromateriamabyćczymś
różnymodogółuobserwowanychjakościświataiczymś
takim,czegoobecnośćniewyjaśnianamzjawisk
obserwowanychlepiej,aniżelijemożnawyjaśnićbez
pomocytegopojęcia,niemażadnegorozsądnego
powodu,bysiędotegotworuuciekać;podobnie,jeśli
„dusza”maoznaczaćpewienprzedmiotróżnyodcałości
opisywalnychjakościżyciapsychicznegoludzi,jestona
konstruktemzbytecznym,albowiemniktniepotrafi
powiedzieć,czymróżniłbysięświatbez„duszy”
odświataz„duszą”.
Wiadomo,oczywiście,żezakazfenomenalistycznytak
sformułowanymożebudzićlicznewątpliwości,trudno
bowiempodaćgowtakiejpostaci,abyrozstrzygałraz
nazawsze,dlawszystkichwypadkówmożliwych,czy
pytanie,któresobiestawiamy,należydouprawnionych
kwestii,wktórychpoza„objawem”poszukujemy
„mechanizmu”,czyteżwłaśnienadajesiętylko
naśmietnikjakozasadniczo„metafizyczne”.Jesttołatwe
wpewnychwypadkachskrajnych:gdybynaprzykład
utrzymywałkto,żeistniejąprzedmiotyabsolutnie
niepoznawalne,będziepoczytanyprzezpozytywistę
zaniepoprawnegometafizyka,albowiemmówicoś
orzeczywistości,którawłaśniezasadniczo,namocy
samejdefinicji,niepoddajesiędoświadczalnejkontroli;
odwrotnie,niemawątpliwościcodotego,czysensowne
jestpytanieoistnienielubwłasnościswoistegowirusa
