Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
względemnormprawnych4.Niejesttowcalezaskakujące,jeślipowyżejprzytoczoną
definicjęrozważyćwkontekścieKantowskiegosystemufilozofiipraktycznej.Trady-
cyjnietowłaśniepolitykastanowiłapojęciecentralne,zaśprawopełniłofunkcjęsłu-
żebną,amianowiciebyłonarzędziemkształtowaniapolityki,stawiającejsobieróż-
necele5.WkoncepcjiKantamamydoczynieniazradykalnązmianąwrozumieniu
tychżepojęć(prawaipolityki).Mianowicie,prawoniejestskierowanenażadencel,
leczmaczystoformalnycharakteriwyznaczasferęwolnościwobrębieformalnego
systemuobowiązków.Innymisłowy,prawodlafilozofaniesłużyaniszczęściu,
anidobruspołeczeństwa,aniteżinnymmaterialnieokreślonymcelom.Przeciw-
nie,toprawojestpierwotnewobecwszelkichcelówmaterialnych,ponieważniejest
ononiczyminnym,jakharmonizowaniemwolnościwszystkichskończonychistot
rozumnychpodpanowaniempowszechnychnorm.Niemożna(opróczwolności
zewnętrznej,zktórąjestonotożsame)zatemwskazaćżadnejinnejwartości,naktórą
owoprawojestwKantowskiejfilozofiiukierunkowane.WtymsensiefilozofzKró-
lewcaradykalniereformujenietylkonaukęmoralności,alerównieżrozumieniepra-
wa,aprzeztorównieżpolityki.Politykabowiem,inaczejaniżelinauczałatradycja,
jestcałkowiciepodporządkowananauceprawa.Toznaczy,żezawieraonawprawdzie
pewnereguły,którezostaływyprowadzonezdoświadczeniaempirycznego,alejej
celemnadrzędnymorazzasadąograniczającąjestkażdorazowonaukaprawa6.Kant
4PrzyjętewniniejszejpracystanowiskoredukującepolitykęuKantadorealizacjipo-
stulatówprawnychniejestjedynymwliteraturzeprzedmiotu.Wieluautorówprzedstawia-
łowobrębieKantowskiejfilozofiipolitycznejrównieżjegoteorięmoralną(wogólności)
orazelementynaukiprawa.Por.H.Williams,Kant’sPoliticalPhilosophy,Oxford1983,oraz
P.Riley,Kant’sPoliticalPhilosophy,NewJersey1983.Niekomentująctakiegopodejścia,
pragniemyjedyniezaznaczyć,żewszelkieniezwiązaneściślezeustosowaniemnaukipra-
wa”aspektysferypraxis,zaśwjakimśstopniuocierającesięoKantowskąwizjępolityki,
zostałytutajpominięte,ponieważichomówienieznalazłosięwczęściachpoświęconych
odpowiedniougruntowaniunaukiprawawKantowskiejteoriimoralnejorazsamejna-
uceprawa.PodobnepodejściewdyskutowaniuKantowskiejkoncepcjipolitykiproponuje
G.Cavallar,por.Idem,PaxKantiana.Systematisch-historischeUntersuchungdesEntwurfs
„ZumewigenFrieden”(1795)vonImmanuelKant,Wien,Köln,Weimar1992,s.75-99.
5JakchoćbyosiągnięcieNajwyższegoDobrawprzypadkuPlatonaczyteższczęśli-
wości,gdyrozważamyfilozofięArystotelesa.Celempolitykiwfilozofiinowożytnejbyła
natomiastwolność,sprawiedliwość,szczęście(wyczerpującaanalizaróżnychstanowisk
wykraczapozaramytejżerozprawy).Wniniejszejuwadzepragniemypodkreślić,żejak-
kolwiekbyrozumiećcelpolityki(gdzieprawostanowijej-wcaleniekoniecznienajważ-
niejsze-narzędzie)wróżnychnie-Kantowskichkoncepcjachpolitycznych,istotnejest
zrozumienie,żeoweteoriezawszezakładałyzarównodlapolityki,jakiprawapewien
zewnętrznywobectychostatnichcel(byłytozatemkoncepcjepolitykiocharakterze
teleologicznym).Kantwprowadzaradykalnązmianęwrozumieniuowychpojęć.
6Należyzaznaczyć,żewedleKantowskichkryteriów,zasadypolitykinieprzyna-
leżąwistociedofilozofiipraktycznej(którejnaczelnązasadąjestwolność),asąjedynie
