Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1A.Redukcjonizmpsychologiczny
33
ReligiauFreudawyraźnieminimalizujeludzkieego,ludzkąświadomośćiindy-
widualnośćnakorzyśćbezpośredniego,odwracającegoskłonnościnaturalneod-
działywaniamiędzyidisuperego,międzypodświadomościąiżądaniamisumienia
(groźbąkary).Odziaływanietomożebyćskutecznetylkowtedy,gdywystępuje
wformienakazówiwymagań:bezwzględnych,irracjonalnychiarbitralnych,acz-
kolwiek-przyznajmyto-dopewnegostopniaswoistych,boszlachetniejszychod
zwykłychnormspołecznych,zawszeodbieranychjakowyłącznierygorystyczny
przymus.Tutenprzymus,czyteżwymaganiareligijne,został(naskutekwiny,
wyrzutówsumieniaipragnieniabezpieczeństwa)uwewnętrznionyiprzypisany
mocyszczególnej,nadświatowej,mającejprawawyjątkowe(Bóg-ojciec)imającej
pełneprawodotychpraw.Człowiekczuje,żesamjestDprowodyrem”całejsytu-
acjizBogiem,cosprawia,żepodporządkowaniesięreligijnemusuperegoprzynosi
nietylkocierpienie,aleteżprzynajmniejdoraźnąsatysfakcję,zadowolenie(płyną-
cezosiągniętegoluboczekiwanegoczyraczejwyczekiwanegobezpieczeństwa),
anawetdumę(zakceptowanegopoświęceniaiposłuszeństwa,ztego,żechoć
zwiodłynaspokusy,toniezapomnieliśmy,żemamybyćdobrymisynami).
Ówmomentprawdziwieduchowyniezmieniafaktu,żereligiajakotakaha-
mujepełnyrozwójosobowości:znacznieredukujesferęego,nierozwijakrytycy-
zmu,samodzielności,wszechstronności,bezktórychczłowiekiludzkośćszykują
sobieneurotyczną,azarazemtrywialnąklęskę.(Trywialną,bobiorącąsięnie
zheroizmu,aleztchórzliwości).Wyrwaniesięztegoinfantylizmuwymagawy-
rwaniasięzreligiiitakąperspektywękreśliludzkościFreud.Takjakkiedyśkoń-
czysiędzieciństwo,takkiedyśskończysięreligia.Trzebawkońcuzaryzykować
samodzielnąwyprawędowrogiegoświata.
Tenanty-osobowościowy,deprecjacyjnycharakterreligiimożnabyzilustro-
waćwnastępującejgrafice:
Osobowośćdojrzała
id
ego
superego
Osobowośćreligijna
id
ego
superego
