Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
II.Teorieźródłaiistotyreligii
Osobowośćdojrzałazmierzadocelowodosytuacji(corazefektywniejszej
istalewzbogacanej),wktórejpresjaidorazopresjasuperegomającharaktersygna-
łu,któryuruchomiamechanizmyDwłasne”ego;staleposzerzasiętuprzestrzeń
wolności,świadomości,samodzielności,kreatywnościosobowości,aczkolwiek
nigdynielikwidującmożliwościzagrożeniaDciosami”id.Natomiastosobowość
religijnapotrafipowstrzymaćniszczycielskiemoceidnakierowanenaegopoprzez
przekształcenieichwtwarde,dogmatycznewymaganiastawianeprzezobrzęd,
obyczajowośćizasadymoralnereligijnegosuperego.Wobydwutychsytuacjach-
inaporuid,ibezwzględnychżądańsuperego-egojestniejakopunktemcałkowicie
zawłaszczonymizdominowanymprzezDrozbudowane”strukturyidlubsuperego.
TakwięcreligiaspełniałauFreudarolęfunkcjonalnąwobecnapięćpopę-
dowychjednostki,opresywniekontrowanychprzezsuperego.Wpewiensposób
kompensowałaonaniemożnośćzaspokojeniapopędówlubskrajneniebezpie-
czeństwozwiązanezpróbamiichzaspokajania,aleteżtakompensacja,tafunk-
cjonalnośćreligiimiałacharakterniekorzystny,wadliwy,regresywnyidestruk-
cyjnydlaosobowości-byłabowiempróbąpozostawieniaczłowiekawrelacjach
iprzeciwieństwachzeświatemwstanieniedojrzałości,narzuceniamumetod
właściwychstanowidziecięctwa(utrwalającychniesamodzielność,zależność,
podporządkowanie,byciepodopieką,strachprzedkarą,zabieganieonagrodę),
któregotrwanieczyodtwarzanieoznaczainfantylność,neurotycznąreaktywność
ludzkiejosobowości.
Freud,jaksięokazało,podzielałwistociepogląd,dośćmocnoeksponowa-
nywreligiachświata,zwłaszczawchrześcijaństwie,żetopozycjaiświadomość
dzieckajestnajadekwatniejszymkształtemduchowościreligijnej-niewinnej,
czystej,otwartej,ufnej.Ztym,żeFreudówstandziecięctwainterpretujejako
nadewszystkoniedojrzałość,niesamodzielność,zależność,afunkcjęreligiispro-
wadzadoutrzymywaniaczłowiekawtakimstanie.ChrześcijańskieDbądźciejako
dzieci”tylkodemaskujerzeczywisty,infantylizującyidegradującydlaosobowości
senschrześcijaństwa.
Kwestiędziecięctwaijegoroliwreligiiodnieśmyjeszcze-naprawachdygre-
sjiidlawzbogaceniaważnegoobrazu-dodwóchinnychujęć.Popierwsze,Lwa
Szestowa(1866-1938),filozofazkręgurosyjskiejfilozofiireligijnej,uktórego
pochwaładziecięctwaoznaczaafirmacjęspontaniczności,beztroski,nieświado-
mości(nie-rozumności),niewdrożeniawrozsądneregułykonieczności,wobiek-
tywnejakoby,racjonalneipowszechnepraważyciaiświata.Oznaczaodwagę
woliżądającej-wsposóbabsolutnyiabsurdalny,nawetkapryśny,aleteżswo-
bodnyiautentyczny:zrozbrajającą,dziecięcąwłaśnieprostodusznością-tego,co
niemożliwe(nieśmiertelności,zmartwychwstania,wszechmocy,nawetcofania
zdarzeń),acowłaśniemacharakteryzowaćpostawęreligijną.Religiawypływa
