Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
Podstawygenetykimolekularnej
wystarcza1kopiauszkodzonegogenuodziedziczo-
wych.Badaniabliźniątmonozygotycznychidizygo-
naodrodziców,abywystąpiłachoroba.Wchoro-
tycznychudowadniająjednakistotneznaczenie
bachdziedziczonychwsposóbdominującyzwiąza-
czynnikówgenetycznychwetiopatogeneziecuk-
nyzchromosomemXzreguływystępującięższe
rzycytypu2inadciśnieniatętniczego.Bliźnięta
objawychorobyumężczyznniżukobiet.Mężczyźni
monozygotycznemająidentycznymateriałgene-
mają1kopięgenu,ponieważmajątylko1chromo-
tycznyiżyjąwtymsamymśrodowisku.Bliźnięta
somX,iwłaśnieta1kopiagenujestuszkodzona.
dizygotyczneżyjąwtymsamymśrodowisku,lecz
onihemizygotami,czylimają1kopięgenunachro-
mająjedynie50%materiaługenetycznegowspól-
mosomieX.Kobiety,nawetgdyposiadająmutację
nego.Jeżelichorobawystępujeztakąsamączęstoś-
uszkadzającąjednąkopięgenuna1zchromosomów
ciąwparachbliźniątmonozygotycznychcodizygo-
X,majądrugąkopięprawidłową.Ponieważwkażdej
tycznych,toświadczytoobrakuwpływuczynników
komórcelosowo1zchromosomówXulegadezak-
genetycznychnawystąpieniechoroby.Jeżelinato-
tywacjiizamieniasięwciałkoBarra(chromatyna
miastchorobawystępujeczęściejwparachbliźniąt
płciowa),połowakomórekpowinnamiećwtym
monozygotycznychniżdizygotycznych,toświadczy
przypadkuuszkodzonąformęgenu,apołowaprawi-
tooistnieniuczynnikówgenetycznychwetiopatoge-
dłową.Tłumaczytoczęstoobserwowanesłabsze
neziebadanejchoroby.
objawychorobydziedziczonejwsposóbdominujący
związanyzchromosomemXukobiet.Przydziedzi-
któregoprzykłademjesthemofilia,wszystkieko-
piegenuznajdującegosięnachromosomieXmuszą
102
PODSTAWYWIEDZY
czeniurecesywnymzwiązanymzchromosomemX,
byćuszkodzone,abywystąpiłachoroba.Choroby
takiewystępująprzeważnieumężczyznibardzo
OGENOMIECZŁOWIEKA
rzadkoukobiet.Mężczyźni,będąchemizygota-
Odczasu,gdyopisanobudowęDNAwlatach
mi,czyliposiadająctylko1kopięgenuzlokalizowa-
pięćdziesiątychXXw.,dokonałsięznacznypostęp
negonachromosomieX,mogąodziedziczyćuszko-
wdziedziniewiedzyobudowiegenomuczłowieka.
dzonąprzezmutacjękopięodzdrowejmatki,będą-
GenomemnazywasięcałkowityDNAczłowieka.
cejnosicielkątejmutacji.Kobiety,przydziedzicze-
Oprócztzw.genomowegoDNA,zawartegowjądrze
niurecesywnymzwiązanymzchromosomemX,
komórkowym,dziedziczymyjeszczewyłącznie
musząotrzymać2kopieuszkodzonegogenu,jedną
odmatkimitochondrialnyDNA.Jesttokolista
odojca,adrugąodmatki,abywystąpiłaunich
cząsteczkaDNAskładającasięzponad16000nu-
choroba.Przytakimdziedziczeniuwystępowanie
kleotydówkodującychzaledwie13polipeptydów
chorobyjestznacznierzadszeukobietniżuż-
i24cząsteczkitRNA.Wkażdejkomórcemoże
czyzn.
znajdowaćsiędokilkutysięcykopiimitochondrial-
Dziedziczeniemitochondrialnepoleganatym,
żemutacjaodpowiedzialnazachorobęznajdujesię
negoDNA.Wcześniejwiadomobyło,żegenomowy
wmitochondrialnymDNA,któryjestdziedziczony
DNApodzielonyjestna23parychromosomów,
zawszeiwyłącznieodmatki.Przykłademtakiej
wtym22paryautosomów,dziedziczonychniezależ-
chorobydziedziczonejmitochondrialniejestcuk-
nieodpłci,oraz1paręchromosomówpłciowych,
rzycawystępującazgłuchotą.Ponieważwdziedzi-
XXukobietiXYumężczyzn.NaprzełomieXX
czeniumitochondrialnymotrzymujesięodmatkinie
iXXIw.poznanocałygenomczłowieka,zasadapo
1kopię,leczkilkasetkopiimitochondrialnegoDNA,
zasadzie.Dziękipostępowiwtechnikachmolekular-
możepowodowaćto,żeproporcjaliczbykopii
nychmożliwestałosięjegoodczytanie(sekwen-
zmutacjądoliczbykopiibezmutacjibędzieżna
cjonowanie).Wiadomo,żegenomczłowiekazawie-
ukażdegozdzieci.Możetotłumaczyćżne
ra6miliardówparzasadwformiediploidalnej.
nasilenieobjawówchorobyudzieci.
Poznaniesekwencjigenomuczłowiekabyłopierw-
Dziedziczeniekompleksowepoleganatym,żeza
szymkrokiemdojegodalszegobadania.Kolejne
pojawieniesięchorobymożebyćodpowiedzialne
etapypoznaniagenomupolegająnazrozumieniu
występowanienie1mutacji,leczkilkumutacji
treścizawartejwjegosekwencji.Okazujesię,że
wżnychgenach,orazżedużywpływnawy-
tylkook.1%parzasadzawartychwgenomiekoduje
stąpieniechorobymajączynnikiśrodowiskowe.
białka.Około99%niekodujebiałek.Rolatejczęści
Chorobytakiejaknp.nadciśnienietętniczeczy
genomuniejestdokładniepoznana.Najprawdopo-
cukrzycatypu2dziedziczonewsposóbkomplek-
dobniejwtych99%zawartajestinformacjabiorąca
sowy.Obserwujesię,żeryzykowystąpieniatych
udziałwregulacjitego,kiedyiwjakiejilości
choróbznaczniesięzwiększa,gdyrodzicelub
poszczególnegenymająulegaćekspresji,czyli
rodzeństwochorująnacukrzycętypu2lubnadciś-
przepisaniunajpierwnamRNA,apotemnabiałko.
nienietętnicze.Możetowynikaćzarównoztych
CzęśćDNA,któraniekodujebiałka,jestprzepisy-
samychczynnikówgenetycznych,jakiśrodowisko-
wananaRNA,któryspełniapewnefunkcjeregula-