Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Strategieimetodybadańwgenetycemolekularnej
5
cyjnebeztranslacjitegoRNAnabiałko.Nadalnie
predyspozycjidoniektórychczęstychchoróbonie-
wiadomo,iledokładniegenówznajdujesięwgeno-
znanejdotejporyetiopatogenezie,takichjaknadciś-
mieczłowieka.Pozakończeniusekwencjonowania
nienietętniczeczycukrzycatypu2.Wyszukanie
całegogenomuszacujesię,żejestichok.30000.
spośródmilionówpolimorfizmówtychodpowie-
Poznającgenomczłowiekazauważono,żewnim
dzialnychzapredyspozycjędodanychchoróbmoże
pewneróżnicepomiędzyposzczególnymiosobami.
sięokazaćwprzyszłościistotnymkrokiemwzro-
Mimożejakoludzienależymydotegosamego
zumieniuichetiopatogenezy.
gatunkuHomosapiens,tożnimysięodsiebie
Poznaniecałegogenomurównieżzmieniłonasz
materiałemgenetycznym.Różnicetewystępująśre-
poglądnadefinicjęgenu.Kiedyśdefiniowanogen
dnioco1000parzasadipolegająnazamianie
jakojednostkędziedziczeniakodującą1białko.
pojedynczychnukleotydów,najczęściejcytozyny
Obecniewiadomo,żeok.połowygenówkoduje
(C)natyminę(T)lubguaniny(G)naadeninę(A).Te
więcejniż1białko.Wynikatozbudowygenu.Gen
częsteróżnicetopolimorfizmypojedynczegonuk-
składasięzpromotora,czyliodcinkaDNAbiorącego
leotydunazywanepowszechnieSNP(singlenuc-
udziałwmechanizmieprzepisaniainformacjizDNA
leotidepolymorphism).JeżeliSNPwystępujeśred-
naRNA,wprocesietranskrypcji;pozapromotorem
nioco1000parzasad,towcałymgenomieczło-
prawiewszystkiegenypodzielonenakilkaekso-
wiekajestichok.3000000.Te3000000parzasad
nów,którewchodząwskładtranskrybowanego
wgenomieodróżnianasodinnychosób.
RNA,oraznaintrony,czylifragmentyDNAroz-
Polimorfizmemnazywasięalternatywneformy
dzielająceeksony,którenieprzepisywanedo
genomu,którewystępujączęstowbadanejpopulacji.
dojrzałegomRNAwwynikutranskrypcji.Wycina-
Polimorfizmywynikiemwystąpienianajpierw
nieintronówisklejanieeksonówwjedenkawałek
mutacji,anastępniewzrostujejczęstościprzez
mRNAnazwanoskładaniem(splicing).Okazujesię,
tysiącelatewolucjiczłowieka.Częstszemutacje
żewwielugenachmożedochodzićdoalternatyw-
mogąwynikaćzpozytywnejselekcji,jeżelizmiana
negoskładaniaeksonów.Poszczególneeksonymogą
taniesiezesobąpewnekorzyści.Mogąonerównież
zostaćpominiętewczasieskładaniaipowstajewtedy
byćspowodowanejedynielosowązmianączęstości
odmiennemRNA,awkonsekwencjiprocesutrans-
izjawiskotakienazywasiędryftemgenetycznym.
lacjiodmiennebiałko.Innąmożliwościąkodo-
Dryftgenetycznyzregułydotyczymutacjiobojęt-
nych,któreniepodlegająselekcji.Jeżelipojawiające
waniakilkubiałekprzez1genmożebyćrozpoczęcie
sięlosowomutacjedenovoniekorzystne,pod-
procesutranskrypcjiwodmiennymmiejscu.
legająnegatywnejselekcjiizregułyusuwane
Mimożepoznanojużpraktyczniewiększość
zpopulacji.Rzadkooneprzekazywanedokolej-
genówwgenomieczłowiekaiokreślonofragmenty
nychpokoleńiwkonsekwencjinieosiągajątakdużej
genomuprzepisywanenamRNAikodującebiałko,
częstości,abymożnajebyłonazwaćpolimorfiz-
nadalniejestznanafunkcjawielukodowanychprzez
mami.Wyjątekstanowisytuacja,gdywystępowanie
genombiałek.Prowadzisięnadalbadaniamającena
mutacjiw1kopiiuczłowieka(heterozygota)jest
celuokreśleniefunkcjiwszystkichbiałekworganiz-
korzystne,awystępowanie2kopii(homozygota)
mieczłowieka.
powodujechorobę.Przykłademtakichchoróbmoże
byćniedokrwistośćsierpowatokrwinkowa,mukowi-
scydozaczypierwotnahemochromatoza.Wchoro-
103
bachtychczęstowystępująheterozygoty,które
STRATEGIEIMETODYBADAŃ
korzystajązpewnychpreferencjiwprzystosowaniu
siędośrodowiska,alecenązatojestpojawianiesię
WGENETYCEMOLEKULARNEJ
rzadszychhomozygot,uktórychzkoleiwystępuje
choroba.Możeokazaćsięrównież,żemutacja
Naprzełomielatosiemdziesiątychidziewięćdziesią-
powstaładenovobyłabardzokorzystnawokreś-
tychXXw.dokonałsięznacznypostępwmetodach
lonychwarunkachśrodowiskowychistawałasię
badańgenetykimolekularnej.Krokiemmilowym
corazczęstszawpopulacji.Przyzmianiewarunków
stałosięwynalezieniełańcuchowejreakcjipoli-
środowiskowychjejobecnośćmożebyćjednak
merazyPCR(polymerasechainreaction).Wre-
niekorzystna.Wedługniektórychteoriiprzykładten
akcjiPCRwszybszyniżwcześniejsposóbmożna
możnazastosowaćdochoróbcywilizacyjnych,które
byłonamnożwybranyfragmentDNAwmiliar-
wynikiemzmianywarunkówśrodowiskowych
dachkopii.Ułatwiłotoznaczniediagnostykęmole-
wostatnimczasiewprzebiegupostępucywilizacji.
kularną.ZreguływPCRmożnałatwonamnożyć
Możnatuwymienićotyłość,cukrzycęczynadciś-
fragmentodługoścido1000parzasad.DziękiPCR
nienietętnicze.Spośródobecnychuludzipolimor-
badaniawgenetycemolekularnejstałysiębardziej
fizmówczęśćnajprawdopodobniejniemawięk-
dostępne.
szegoznaczeniamedycznego;podejrzewasięnato-
Strategiebadańwgenetycemolekularnejmożna
miast,żeczęśćmaistotneznaczeniewpowstawaniu
podzielićna2grupy.Pierwszagrupatoprzypadki,