Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zależnościgenotypowo-fenotypowe
Pomimo2dekadposzukiwańbiomarkerów,mo-
gącychułatwićprocesdecyzyjnywodniesieniudo
leczeniaraka,kliniczne,patologiczne,biochemiczne
iimmunologiczneczynnikirokowniczeipredykcyj-
nesąnadalzawodne,awdecyzjachterapeutycznych
niemożnajeszczeuwzględniaćpodstawowejcechy
choróbnowotworowych–ichheterogenności.
Obecnośćkomórekrakawokolicznychwęzłach
chłonnychjest,coprawda,uznanazajedenzważ-
niejszychwskaźnikówklinicznych,decydujących
ostosowaniuchemioterapiiadiuwantowej,jednak
uwieluchorych,uktórychbadaniehistologicznenie
ujawniaprzerzutówrakadookolicznychwęzłów
chłonnych,wdalszymprzebieguchorobydojdziedo
rozsiewuraka.Niektórzyzchorychzprzerzutami
wokolicznychwęzłachchłonnychzostanąwylecze-
nitakżewówczas,gdyniebędąpoddawanichemio-
terapiiwspomagającejleczenieoperacyjne.
Ponieważróżniceobserwowanenapoziomiemo-
lekularnymsązwyklełatwiejszedoidentyfikacji
iinterpretacjiniżróżnicebiochemiczne,poszukuje
sięnowychmolekularnychklasyfikatorówchoroby
nowotworowej,pozwalającychprzewidziećprze-
biegchorobyi(lub)skutecznośćstosowanegolecze-
niawzależnościodjejpodtypumolekularnego.
Wrazzrozwojemmetodoceniającychzmianyeks-
presjigenówwskaligenomubadanie,,podpisów
molekularnych’’możesięstaćpodstawowymbada-
niemdiagnostycznym,decydującymosposobiele-
czeniachorobynowotworowej.Czaspokaże,czy
ijakszybkoprowadzoneobecniebadanianaukowe
zużyciemmikromacierzyDNAuchorychnaraka
stanąsięstałymelementemdiagnostycznymwpla-
nowaniuleczeniaonkologicznego.
Sądzę,żemedycynamolekularnawprzyszłości
znajdzieszczególnemiejscewprocesiedecyzyjnym
lekarza.Leczenie,,empiryczne’’,wynikającez,,oso-
bistegodoświadczenialekarza’’,któregoniemożna
niedoceniać,zostaniewzmocnioneleczeniemwyni-
kającymzmolekularnejtaksonomiichoroby.Per-
sonalizacjaleczeniapowinnadostosowywaćlecze-
niedomolekularnegopodtypuchorobyorazuwzglę-
dniaćosobniczązmiennośćmetabolizmuleku(far-
makogenomika).Inaczejmówiąc,odpowiednilek
uodpowiedniegochorego,wodpowiednimczasie
iwodpowiedniejdawce.
11
202
ZALEŻNOŚCIGENOTYPOWO-
-FENOTYPOWE
Podstawowąfunkcjonalnąjednostkąorganizmujest
komórka.Choćkażdakomórkaorganizmuzawiera
tensamkompletnyzestawinformacjigenetycznej,
zapisanejwgenomowymDNA,istotąorganizmów
wielokomórkowychjestprzypisanieposzczególnym
komórkomwyspecjalizowanychfunkcji.Taróżno-
rodnośćkomórek,tkanekinarządóworganizmujest
następstwemzmiennegosposobuprzepisywaniain-
formacjigenetycznejwprocesiezwanymekspresją
genu,determinującegostrukturę,metabolizmoraz
procesyadaptacyjne.
Podstawowąfunkcjonalnąjednostkągenomujest
gen.Zpraktycznychpowodówbardzoszerokadefi-
nicjagenuokreśla,żejesttofragmentDNA,który
zawierainformacjęgenetycznąpotrzebnądotworze-
niajednegobiałka.Genzawierasekwencjekodujące,
tzn.regionyzawierająceinformacjeobudowiedane-
gobiałkaorazkluczowedlaprawidłowejekspresji
genuregionyregulatorowe,przeważająceilościowo.
DNAjestliniowympolimeremzbudowanymznu-
kleozydów,zawierającychjednąz4zasadazoto-
wych(nukleotydów):adeninę,cytozynę,guaninę
ityminę,połączonychz2-deoksyryboząorazresztą
fosforanową.KomplementarnełańcuchyDNAwy-
kazujązdolnośćhybrydyzacjidziękiparowaniuza-
sad:adeninałączysiętyminą,cytozynazaśzguani-
ną.Komplementarnośćsekwencjijestjednymzpod-
stawowychmechanizmówstojącychnastrażynie-
zmiennościinformacjigenetycznej,przekazywanej
zkomórkimacierzystejdokomórekpotomnych.
Informacjagenetycznajestodtwarzanawprocesie
replikacjinanicikomplementarnejDNA,astruktura
podwójnoniciowejhelisyjestchemiczniestabilna.
Zjawiskohybrydyzacjistanowitakżepodstawęzde-
cydowanejwiększościmetodbadawczychrekom-
binowanegoDNAwbiologiimolekularnej.
Zgodniezcentralnymdogmatemgenetykiprze-
kazywanieinformacjigenetycznejjestjednokierun-
kowe:informacjazapisanawDNAjestprzepisywa-
nanasekwencjęnukleotydowąRNA(transkrypcja),
anastępnienasekwencjęaminokwasowąbiałka
(translacja).Zatemkońcowymproduktemekspresji
genujestRNA(rzadziej)lubbiałko(częściej).RNA
jestpolimeremzbudowanymzadeniny,cytozyny,
guaninyiuracylu(odpowiednikatyminyzDNA),
połączonychzryboząorazresztąfosforanową.Trzy
kolejnenukleotydyprzekaźnikowegoRNA,kodują-
ceaminokwasy,miejscestartulubzakończenia
translacji,tworząkodgenetyczny.Kodonykodu
genetycznegosąrozpoznawaneihybrydyzowane
napowierzchnirybosomuprzezkomplementarne
sekwencjeantykodonów,zlokalizowanychnaczą-
steczkachtRNA,transportującychaminokwasy.
Wnastępstwieprzyłączaniakolejnychaminokwa-
sówpowstajełańcuchaminokwasówpołączonych
wiązaniempeptydowym.Nowopowstałacząsteczka
polipeptydupodlegaprocesowifałdowania,przezco
białkozyskujestrukturętrzeciorzędową.Następnie
jestpoddawanemodyfikacjompotranslacyjnym(np.
glikozylacjiczyfosforylacji)itranslokacjiwod-
powiedniemiejscalokalizacjisubkomórkowej(np.
