Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
miaływymiarutylitarny–praktyczny(polityczno-wojskowy,gospodarczy,kulturalno-
-wychowawczy),isłużyłypodróżnikom,kupcom,dyplomatom,pielgrzymomorazmi-
sjonarzomjakoprzewodnikiwcelułatwiejszegodotarciadotychjednostek.JużPtole-
meusz(ok.100–ok.168)określiłwspółrzędnegeograficzneówcześnieznanychmu
miastipogrupowałjewedługpołożenianaszlakachhandlowych.RównieżStrabon
(urodzonyok.63r.p.n.e.wAmasiewPoncie,obecnieTurcja,zmarłok.24r.n.e.)grecki
geograf,historykipodróżnik,którywiększośćżyciaspędziłwRzymie,wliczącym17t.
dzieleGeographikáhypomnématapodejmowałkwestięznaczenialokalizacji,jako
czynnikarozwojuLyonu.Wpóźniejszychopracowaniachzczasówśredniowieczaznaj-
dujemyopisymiast,ichpołożenia,wielkości.
Opisytemiałycharakterinformacyjno-praktycznyisłużyłyjużnietylkocelom
społeczno-politycznym,alerównieżświatopoglądowym,oczymświadcząm.in.próby
niektórychgeografówśredniowiecznychstarającychsię„uzgodnić”wynikinaukowe
zBiblią(LeszczyckiS.,1975).
Charakteropisowygeografii(izagadnieńzwiązanychzosadnictwem),zróżnymza-
barwieniem,początkowomatematyczno-kartograficznym,późniejhistorycznym,prze-
trwałdługo,boażdoXVIIIw.,przyczymopisstawałsięcorazbardziejwszechstronny
iszczegółowy,acharakterystykęidziałalnośćposzczególnychspołeczeństwinarodów
corazściślejwiązanozhistorią(LeszczyckiS.,1975).
Wczasachstarożytnych,wokresieśredniowieczaiodrodzenia(zresztąwczasach
obecnychrównież)rozwójhandluiszerokozakrojoneakcjekolonizacjiizagospodaro-
wywanianowychobszarówsprawiły,żewopisachpodejmowanotematpołożeniageo-
graficznegoijegowpływunarozwójgospodarczydanegomiasta,wkontekściezaspo-
kojenianietylkopotrzebjegomieszkańców,aleiprodukcjinadwyżekprzeznaczonych
nawymianęhandlową.
Wiadomościoosadnictwiestanowiływażny,alemałorozbudowanydziałgeografii
regionalnejipolitycznej(Kiełczewska-ZaleskaM.,1972:9).Dawałyonetylkocharak-
terystykęrozmieszczeniaosadnictwa,pewnepojęcieoroliifunkcjachposzczególnych
miastiichwyglądzie.Większośćpracztegookresumiałacharakterinformacyjny,
statystyczno-opisowy,niewielebyłownichujęćsyntetycznych,uogólnień,studiów
ianalizporównawczychiprzyczynowo-skutkowych.
CoprawdaniektórzygeografowieiinniuczenizajmującysięgeografiąjużwXVIIIw.
wsposóbjasnystwierdzili,żeopisniejestwystarczającąpodstawądodalszegorozwoju
geografiiibylizgodnicodotego,żeopisywanezjawiskanależytłumaczyć,jakrównież
wyjaśniaćichgenezęorazrozwójhistoryczny.Uważali,żepomiędzyzjawiskamizacho-
dzązwiązkiwymagająceichpotwierdzeniaiobjaśnienia(myślitemożnaznaleźć
równieżiudawniejszychgeografów,nawetuStrabona,leczniebyłyonetakjasno
sformułowane).Byliprzekonani,żenależyiśćdalej,niepoprzestawaćtylkonawyjaś-
nianiuposzczególnychzjawisk,nawetnastwierdzeniupomiędzynimikorelacji,ale
przechodzićdogrupowania,douogólnieńisyntez.
Drugiokresbadańnadosadnictweminowyetaprozwojugeografiiosadnictwajest
związanyzogólnymrozwojemnauk,jakidokonałsięwXIXinapoczątkuXXw.
Przeobraziłonrównieżgeografięznaukiopisowejwnaukęchorologiczną,systema-
tyzującąiwyjaśniającą,awięcbadającąizwracającąuwagęorazwskazującąnaprzy-
czynyiskutkiwystępującychzjawisknapowierzchniZiemi.Znalazłotoswojeodzwier-
12
