Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jącejsięzweryfikowaćwiedzy.Wiedzatapomagawyjaśnić,przewidziećizrozumiećba-
daneprzeznasobiektyizjawiskarzeczywistości.
Wgeografiiosadnictwabadaniupodlegają,takwwymiarzestrukturalnym,jak
ifunkcjonalnym,jednostkiosadnicze,czyliosadyludzkie(wsie,miasta),zarównopoje-
dyncze,jakiichzbiory.
Jednostkaosadniczatohistorycznieukształtowanaformastworzonaprzezczłowie-
kanapowierzchniZiemi.Jesttocałośćfunkcjonalnaskładającasięztrzechsprzężonychze
sobązasadniczychelementów:terenu(obszaru),szerokorozumianejinfrastruktury
(budynkówiin.urządzeńtrwałychbędącychmaterialnymwymiaremdziałalnościludz-
kiej)orazludzi,którzyjązamieszkują.Używającterminówzapożyczonychzfilozofii,
możnapowiedzieć,żejednostkaosadniczaskładasięz„formy”i„treści”.Formajed-
nostkiosadniczejwyrażonawinfrastrukturzeipowierzchni(teren)jestbardziejstabilna
aniżelitreść,tj.stalezmieniającasięludnośćijejdziałalnośćwyznaczającafunkcje
danejjednostkiosadniczej(SzymańskaD.,1989,1993).
Budynkiiinfrastrukturanietworząjednakosady.Napełnepojęcieosiedla,jak
podkreślałaM.Kiełczewska-Zaleska(1969,1972),składasięzarównobudownictwo,
zespółdomówiurządzeńtrwałych,jakiludność,którajezamieszkujeiznichkorzysta.
Jednostkaosadniczajestwięcmiejscem,gdzieludziezamieszkująigdzieprowadząróż-
negorodzajudziałalność:handel,usługi,wytwórczość,obronność,naukęitp.Tworzy
onafunkcjonalnącałość,składającasięzwzajemniewpływającychnasiebietrzech
komponentów,którakształtujesięwokreślonymczasie,naokreślonymobszarze(prze-
strzeni),wokreślonychuwarunkowaniachfizycznogeograficznychispołeczno-gospo-
darczych.
Różnorodnyzakreszainteresowańbadaczysprawia,żewbadaniachsąwyekspono-
waneróżnekomponenty.Rozpatrującnp.składowątaką,jakludność,badasięjednost-
kiosadnicze(lubichzbiór)zpunktuwidzeniastrukturyludności(demograficznej,
etnicznej,społecznejitp.)ijejdziałalnościwróżnychgałęziachgospodarki(funkcje
jednostekosadniczych)lubteżzpunktuwidzeniamobilnościzbiorowościludzkich
(dojazdówdopracy,migracjiitp.),powiązańiwspółzależnościmigracjiisystemuosad-
niczego(SzymańskaD.,1989,1993).Sątozatembadanianadmobilnościązbiorowości
ludzkich,prowadzonerównoleglezanaliząrelacjiworganizacjiprzestrzenijednostek
osadniczych,wktórychtezbiorowościżyją.Badaniatakiestanowiąistotnyelement
wkształtowaniuprocesuzarządzaniaprzestrzenią(KaczmarekS.,2005),apodejmowa-
niewramachgeograficzno-osadniczychtegotypuwyzwańpozwalajednocześnie
wzmocnićpozycjętegorodzajubadańjakoelementudiagnostyczno-prognostycznego
gospodarkiprzestrzennej.
Postulujesięrównież,abyprzedmiotembadańgeografiiosadnictwa,zwłaszcza
geografiimiast,stałysięwarunkiżyciawmieście.Należywówczasodpowiedziećna
pytanie:jakijestpoziomiwarunkiżyciamieszkańcówmiast(osiedli),jakidlaczego
właśnietaksąonezróżnicowane(LiszewskiS.,MaikW.,2000:14).Rodzisiętujednak
pytanie,czyjeślitegotypubadaniawłączymydogeografiimiast,niebędąsięone
pokrywałytematyczniezprzedmiotembadańgeografiispołecznej.
Ludnośćiosadnictwotodomenykomplementarneitrudnobadaćjerozdzielnie,
chociażistniejąkontrowersje,czyosadnictwoiludnośćnależywbadaniachgeograficz-
nychtraktowaćoddzielnieczyłącznie.JakpodkreślaS.Liszewski(1993:271),kontro-
23
