Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wersjetetrwajądodziśiniezostałynigdydefinitywnierozstrzygnięte.Zwyciężyłjednak
poglądK.Dziewońskiego,którytwierdził,żegeografialudnościbezpowiązaniazanali-
ząosadnictwa(środowiska?)redukujesięniemalbezresztydojednegozrozdziałów
czystejdemografii(LisowskiA.,2005:57).Parafrazująctostwierdzenie,możnapowie-
dzieć,żeanalizaosadnictwabezpowiązaniazanalizązagadnieńludnościowychjest
jednostronnainiepełna.
Inninaukowcywswoichpracacheksponują„technogenne”elementykrajobrazu
danejjednostkiosadniczej,czylijejmorfologięifizjonomię(sposóbrozplanowania
iużytkowaniaziemi,zwartośćbudownictwa,jegowysokośćitp.).Częśćbadaczynato-
miast,poszukującodpowiedzinapytanie,jakidlaczegotakukształtowanesąosiedla,
zajmujesięmorfogeneząjednostekosadniczych,czylisątobadaniaprzenikające
„wgłąb”danejjednostkiosadniczej,wskazującenaróżnicepomiędzyjejczęściami,
jakiepojawiałysięzbiegiemczasu.
Charakterfunkcjonalnyjednostkiosadniczej(osady),jakijejmorfologia,sąściśle
wzajemniepowiązanezobszarem,naktórymdanaosadajestpołożona,atakżezjej
otoczeniem.Związkizachodzącemiędzyjednostkąosadnicząiobszaremsąnajczęściej
badanewtrzechaspektach:wpływu(1)położeniafizycznogeograficznegoi(2)położe-
niaekonomiczno-geograficznego,nazywanychłączniepołożeniemogólnogeograficz-
nymoraz(3)położeniatopograficznegonajednostkęosadniczą,m.in.najejwielkość,
funkcje,strukturęitp.Wpierwszymprzypadkutraktujesięjednostkęosadnicząjako
punktwprzestrzenigeograficznej,wdrugimnatomiastjakoobszarzajętypodzabudo-
węprzezdanąjednostkęosadniczą.
Wanalizachdotyczącychwymienionychzagadnieńoceniasiępodkątemekono-
miczno-geograficznymkomponentyśrodowiskafizycznogeograficznegowceluokreśle-
nianp.potencjałurozwojowegodanejosady.Analizujesięjejpołożeniewobecinnych
jednostekosadniczych,określasięstrefyciążeniaipowiązaniaspołeczno-ekonomiczne
międzynimi,określasięfunkcjeimiejscedanejjednostki(traktowanejjakoelement
większejcałości)wsieciosadniczejlubsystemieosadniczymregionuikraju.
Badaniadotyczącefunkcjiosiedlimajązazadanieuzyskanieodpowiedzinapyta-
nie,jakiesąpodstawygospodarczepowstaniairozwojudanychjednostekosadniczych
orazjakimiwynikamiiczynnikamiorazczymsąoneuwarunkowane.Jakiefunkcje
jednostkaosadniczapełnidlaswoichmieszkańców,regionuikraju.
Przedmiotembadańgeografiiosadnictwasąwięcdwaskładnikitworzącejednostki
osadnicze:społecznyitechniczno-materialny.Sąonerozpatrywanezawszezarównona
tlepołożeniafizycznogeograficznegoiekonomiczno-geograficznego,jakitopograficz-
nego.Naogółproblematykabadawczawgeografiiosadnictwajestskoncentrowana
wokółdwóchzasadniczychproblemów,tj.funkcjijednostekosadniczychistudiównad
morfologiąosiedla.
Różnorodnośćiwielokierunkowośćbadańgeograficzno-osadniczychiciągłeposze-
rzaniezainteresowańbadawczychposzczególnychbadaczysprawia,żetrudnojestjed-
noznaczniezdefiniowaćprzedmiottychbadań,acozatymidzieustalićdefinicję
geografiiosadnictwa.Definicjajestotwarta,wmiaręrozwojutejdyscyplinyisamej
geografiitreściiproblemybadawczeposzerzająsię,akażdepokoleniebadaczywzboga-
cajeonowewątkitematyczne.KazimierzDziewoński(1953,1956),wskazującpodsta-
wyteoretyczneioceniającdorobekbadawczygeografiiosadnictwaizaludnienia,podał
24
