Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wnocyz30na31grudniapowstająwPolscezłożasolikamiennejWieliczki,
złożawęglabrunatnegoizłożasiarkirodzimej.31grudniao15:00rozpoczynasię
zlodowacenieGrenlandii.O17:00pojawiająsiępierwszeaustralopiteki,ao19:00
najstarsiprzedstawicieleHomo.
Ostatniegodniarokuok.godziny20zaczynasięoziębiaćklimatnapółkuli
północnej.Rozpoczynasięepokalodowa,wtrakciektórejznacznączęśćEurazji
iAmerykiPółnocnejwielokrotniepokryjąlądolody.Jednocześnienastępujeszybka
ewolucjaczłowiekowatych.O23:12pojawiasięneandertalczyk.Homosapienspo-
jawiłsięwostatniejgodzinierokupo23:35.Czastenwystarczyłczłowiekowi,aby
zasiedlićZiemię.
Minutęprzedpółnocątopniejąostatnielądolodyskandynawskie.30sekund
przedpółnocąpowstajepiramidaCheopsa,a8sekundprzedkońcemrokuMiesz-
koIprzyjmujechrzest.
PodziałdziejówZieminaery,okresyiepokijestopartynaewolucjiświata
organicznegooraznazjawiskachgórotwórczych.Jedyniepodziałueonuarchaicz-
negoiproterozoicznegodokonanonapodstawiedatowaniapromieniotwórczego
wiekuskał.Podziałten,wrazznajważniejszymiwydarzeniamiwhistoriiZiemi,
zilustrowanotabeląstratygraficznąnakońcupodręcznika.
BudowaZiemi
Bezpośredniedaneobudowienaszejplanetypochodzątylkozjejprzypowierzch-
niowejwarstwy.Wstosunkudodługościpromieniaziemskiegojesttozaledwie
ułamekprocenta.ObudowiegłębszychpartiiZiemiwnioskujemynapodstawie
badańgeofizycznych,główniesejsmicznych,wykorzystującychfalesejsmiczneiich
zachowaniesięwtrakcieprzechodzeniaprzezróżneośrodkiskalne.
Falesejsmicznepowstająwskutekzaburzeniarównowagiwcielesprężystym,
jakimjestskorupaziemskaigłębszepartieZiemi.Najczęściejnastępujetowwy-
nikutrzęsieniaziemi.Wmomenciezaburzeniarównowagitworząsiędwarodzaje
fal-falepodłużneifalepoprzeczne.Wfalipodłużnejdrganiarozchodząsięwtym
samymkierunku,wktórymporuszasięfala.Wfalipoprzecznejdrganiazachodzą
prostopadledokierunkuruchufali(rys.1.2).Gdyfalesejsmicznedotrądopo-
wierzchniziemi,wzbudzajątrzecirodzajfal-falepowierzchniowe.
Prędkośćfalsejsmicznychzależyodwłasnościsprężystychigęstościośrodka,
wktórymsięrozchodzą(azatemodwłasnościfizycznychskał).Imwiększagęstość
skały,tymwiększaprędkośćfalsejsmicznych.Zprędkościrozchodzeniasięfalsej-
smicznychmożnawnioskowaćogęstościskał.
Poprzeczneipodłużnefalesejsmicznerozchodząsięzróżnąprędkością,
odkilkusetm/swluźnychskałachosadowychdo8km/swskrajniezasa-
dowychperydotytach.Falepodłużnesądwukrotnieszybszeodfalpoprzecz-
nych(tab.1.5).
25
