Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dotytowej”(gdyżzbudowanajestzeskałowłasnościachperydotytów).Warstwa
„perydotytowa”wrazzeskorupąziemskątworząlitosferę(rys.1.5).
Litosfera,wrazzpozostałączęściągórnegopłaszcza,bierzeudziałwprocesach
tektonicznych,którenapowierzchniZiemiprzejawiająsiępowstawaniemłańcu-
chówgórskich,pękaniemirozsuwaniemsiękontynentów,ichzderzaniemsięitp.
Stądteżskorupęziemskąwrazzgórnympłaszczemnazywamytektonosferą.
CiepłoZiemi
Ziemiamawłasneźródłociepłaznajdującesięwjądrze.Ciepłotodocieradopo-
wierzchniZiemi,ajegoczęśćwypromieniowujewprzestrzeńkosmiczną.Zatem,
wrazzgłębokościątemperaturaskałstalewzrasta.Szybkośćtegowzrostuopisujesię
stopniemgeotermicznymlubgradientemgeotermicznym.Stopieńgeotermiczny
odpowiadaliczbiemetrów,októrąnależyprzesunąćsięwgłąbZiemi,abytempera-
turawzrosłao10C.Wartośćstopniageotermicznegowjakimśmiejscu(tab.1.6)jest
uzależnionaodbudowyihistoriigeologicznejodpowiedniegofragmentuskorupy
ziemskiej.ŚredniawartośćstopniageotermicznegodlaEuropyZachodniejiŚrod-
kowejwynosiok.33m/0C,adlaPolski-ok.47,2m/0C.
Tabela16Wartośćstopniageotermicznegowwybranychmiejscach
Bahamy
Witwatersrand(RPA)
KrzywyRóg
Pisz(Mazury)
Zakopane
Krosno
Santoryn(Grecja)
Lardello(Wiochy)
Miejscowośćlubregion
Stopieńgeotermiczny(m/°C)
180,2
117,0
112,5
96,0
47,1
41,7
7,0
1,5
Gradientgeotermicznyokreślawzrosttemperaturyw0Cprzypadającyna1m
głębokości.Abyuniknąćjednakwartościmniejszychod1,częstopodajesięgo
w0C/100mgłębokości.Zarównogradient,jakistopieńgeotermicznynajakimśob-
szarze(kraju,kontynentu)możnaprzedstawićnamapachwpostaciizolinii.WPol-
scenajwyższygradientgeotermicznywystępujenapołudniowymzachodzie.Tam
teżtemperaturanagłębokości2kmjestnajwiększaisięgaponad800C(rys.1.6).
Przypuszczasię,żetemperaturaZiemiwzrastawrazzgłębokościązgodnieze
stopniemgeotermicznymtylkodogłębokościok.100km,anastępniewzrastajuż
znaczniewolniej.WjądrzeZiemitemperaturasięgaok.60000C(takatemperatura
29
