Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„silniejszympodpewnymwzględemod[walorów]męskich”30.Esencjonalnośćskrzy-
żowanaztradycyjnympostrzeganiemkobiecejroliodciśnierównieżpiętnonaeduka-
cyjnychrozwiązaniachproponowanychprzezKarolaLichtańskiegooraznawiększo-
ściprojektówposzerzającychzawodowemożliwościkobiet(odAdamaWiślickiegopo
EugeniuszaStarczewskiego).Projektytradycyjneikonserwatywne(EugeniuszStar-
czewski,JanUrban)poprzedząprojektyrewolucyjneiholistyczne(EugeniuszPrą-
dzyński).Nieoznaczatojednak,żezaproponowanalekturaobrazujepraktykę,którą
określićmożnajakoreakcję,cofkęlubkontruderzenie31.Przeciwnie,wperspektywie
ogólnejkolejneteksty,szczególnieteukazującesięwtrakciewielkiejwojny,ukazują
niemożliwośćrozważaniaprojektówodradzającejsięPolskijakopaństwa,wktórym
głosjegoprzyszłychobywatelekjestniesłyszany,aichżądanianiesąspełnione.To-
teżideedemokracjiiemancypacji,wodpowiednimkształcieizakresie,wpisanezo-
stałyrównieżwpismatradycyjnieikonserwatywniemyślącychpublicystów.Wtym
sensiezaproponowanąformułętytułutegotomumożnabyrozszerzyćdozestawie-
nia„sojusznicyizakładnicy”.Tyleżeokreślenie„zakładnicy”odnosiłobysiędode-
finicjidemokracjiwchłaniającejideerównościbezwzględunapłeć,zpominięciem
wyrazuuznaniadladziałańruchówkobietprzezdziesięcioleciawalczącychoeman-
cypacjęnapoluedukacji,pracyipraw.Ztegowzględudecydujęsięnaformułę:so-
jusznicysprawkobiet.
Ustaleniabadawczeukazująkilkaepizodów,wokółktórychmożnagrupowaćna-
zwiskaidziałaniakolejnychsojuszników.Pierwsząważnągrupątwórcówipubli-
cystówzainteresowanychkwestiąemancypacjikobietbylitowarzyszeEntuzjastek.
Początekichdziałań-rok1842-wyznaczyłpierwszązgranicznychdatopisanejprze-
zemniehistoriiemancypantówiemancypatorów.Wtymrokuzacząłukazywaćsię
„PrzeglądNaukowy.Literaturze,WiedzyiUmnictwuPoświęcony”.Czasopismoreda-
gowaneprzezEdwardaDembowskiego(do1843r.)iHipolitaSkimborowiczadohi-
storiiliteraturyweszłojakotytuł,któryopublikowałPogankęNarcyzyŻmichowskiej.
Wartojednakpamiętać,żenałamach„PrzegląduNaukowego”ukazywałysięteksty
Entuzjastekorazichtowarzyszyireprezentantówpostępowegośrodowiskalitera-
tów,którzyzaznaczaliswojepoparciedlastarańoprawokobietdoedukacji,dopra-
cyisamostanowienia.
Najsilniejszaaktywizacjaruchuemancypacyjnegoprzypadanaokrespostyczniowy.
Takzwanakwestiakobiet,wszczególnościichwychowaniaiedukacji,dyskutowana
byławówczaswredakcjikażdegoczasopisma.Periodykidrukowałygłosypoparcia
isprzeciwudlasprawykobiet.Wśródtychpierwszychnależywskazaćseriętekstów
30I.Daszyński,Pamiętniki…,s.107.
31
Por.S.Faludi,Reakcja.Niewypowiedzianawojnaprzeciwkobietom,przeł.A.Dzierzgowska,War-
szawa2013.
32rWPROWADZENIE
