Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kobietzkolejnychpokoleń.Wsygnowanychprzeznichodezwachnieznajdziemyod-
wołańdodziałańpoprzedników.Ideowemanifestysojusznikówifeministówfunk-
cjonowałyifunkcjonująwpolupublicystycznejlubaktywistycznejaktualności.Wy-
gasająbezkontynuacjilubstająsięzarzewiemburzliwych,leczkrótkichdyskusji,
któreopisałemnakartachEmancypantówiemancypatorów98.Zanimjednakopiszę
współczesnykontekstuaktualniającyzgromadzonetupismasojuszników,wrócędo
wątkuklasyfikacjiformalnejiodpowiemnapytanie,dlaczegoprzedrukowanegło-
symężczyznwspierającychideeemancypacjikobietokreślammianemmanifestów.
JakpisałPrzemysławCzapliński,korzystajączxix-wiecznychsłownikówiencyklo-
pedii,doxviiiwiekumanifestbyłgatunkiem,któryużytkowaliświeccywładcy,ko-
ścielnihierarchowieorazposzkodowaniobywatele99.Pozatym,byogłosićkomuni-
katokreślanymanifestempotrzebnebyłyodpowiedniewarunki,określonasytuacja
orazforma.Itakwładca,wykorzystującswojeprerogatywy,posługiwałsiędekretem,
ukazemczyodezwąskierowanądopoddanychlubnarodu.Głowakościoławydawa-
łabullę,dekret,ekskomunikęczyencyklikę.Poszkodowanyobywatelmógłskorzy-
staćzformyskładanegowsądziezażaleniaalboosobistejdeklaracjiprzeciwkrzyw-
dzicielowi.Zewskazanegozbioruaktodrzucamtepowstającewkontekściewładzy
iświętości.Sojusznicysprawkobietniereprezentowalitakpojętychrządów.Przy-
sługiwałaimmożliwośćskładaniazażaleńczyoskarżeń.Niemniejdostępneimfor-
myzabraniagłosu,narównizwypowiedziamihierarchówpaństwowychiwyzna-
niowych,opisaćmożnajakoaktyperformatywne,stanowiącerzeczy(wistość)przez
słowa.Podstawowąintencjąobwieszczeniawoliwładcy,prawdyprorokaipokrzyw-
dzonegoobywatelajestwywarciepresjinaadresatachswoichsłów.Skłonienieich
doodpowiednichdziałańlub/iwprowadzeniazmianwewcześniejprzyjętychhie-
rarchiachwartości.Takpojętymanifestjestdziałaniemjęzykowym.Deklaruje,po-
stulujelubinicjujezmiany.Agituje,nakłania,głosiichkonieczność,przynosikryty-
kęzastanegoporządkuiwytyczanowy.Jestwykładniąpoglądów,idei.Wklarowny
sposóbeksponujerównieżnadawcę,któryswoichodbiorcówzobowiązujedoobro-
nylubdowalkiowskazanecele.
Wzorcowopojętytekstmanifestuskładałsięzczęścinegatywnejipozytywnej,prze-
ciwstawiałsobiefigurykomunikacyjnegodramatu,ja/mykontrawy.Negacjaobej-
mowałaopisporządkuzastanego,pozytywnestawałysiępostulatyczydeklaracje.
98WśródsporówhistorycznychwymienićnależypolemicznetekstyHenrykaN…zHenrykiem
N…m[WładysławemNowickim]z1872r.,EdwardaPrądzyńskiegodyskutującegoztekstami
HenrykaStruve(1874-1875),AleksandraŚwiętochowskiegozEdwardemPrądzyńskim(1873),
KazimierzaKelles-KrauzazJanemLorentowiczem(1895)czyPaulinyKuczalskiej-Reinschmit
zAleksandremŚwiętochowskim(1907).Por.M.Duda,Emancypanciiemancypatorzy…,s.40-
42,57,136-139,159-161.
99Por.P
.Czapliński,Poetykamanifestuliterackiego1918-1939,Warszawa1997,s.13.
56rWPROWADZENIE
