Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jegostosunekdonarządówwzroku1.Pięknozależy
takżeodtegostosunku.
IntencjąBazylegobyłkompromisdwupoglądów,alewynikiem
—nowypogląd.Próbującrozstrzygnąćmiędzydwiemakoncepcjami
pięknatrafiłnatrzeciąkoncepcję.Ito—jeślipatrzeć
naniązperspektywyhistorii—koncepcjęniemałejwagi,
bowprowadzającądopojęciapięknaczynnikpodmiotowy.Pięknojest
wprawdziewświeciezewnętrznym;wświetle,barwieikształcie;ale
douchwyceniapięknaświatła,barwyikształtupotrzebnyjestwzrok.
Ogólniejmówiąc:potrzebneodpowiednieichujęcieprzez
podmiot.Religijnymyślicielzauważyłtenstanrzeczylepiejniż
estetycyklasycznejepoki;jesttozrozumiałe,boreligijnapostawa
przesunęłajegouwagęzeświatazewnętrznegonawewnętrzny,
zprzedmiotównapodmiot.
4.PIĘKNOACELOWOŚĆ.Naczympolegapięknorzeczy?Przede
wszystkimnatym,żesąprzyjemnedlaoczuiuszu.Wszakże
wcześnichrześcijaniemówiącopiękniemielinamyślijeszczecoś
innego.Gdy,jakpodajeKsięgaRodzaju,Bógsławiłpięknoświata,
toniedlatego,żeświatsiępodobazmysłom,leczdlatego,żeosiągnął
cel,dlaktóregobyłstworzony.Toznaczy:światjestpięknydlaswej
celowości.Ikażdaposzczególnarzeczjestpięknawmiarętego,
jakspełniaswójcel;jestpięknawmiaręusług,jakieoddaje,wmiarę
doskonałości,zjakąrealizujeprzeznaczonejejzadanie3.
Pięknomożewięcbyćrozumianedwojako:jakopiękno
bezpośredniozmysłoweijakopięknopolegającenazgodnościzcelem.
DwoistośćtęBazyliprzedstawiałnaprzykładziemorza.Zjednej
stronyopisywałjegopięknobezpośrednie,radująceoczy.Zdrugiejzaś
stwierdzał,żepięknojegoleżytakżewczyminnym:wtym,żejest
źródłemwilgociziemskiej,nieprzebranymzbiornikiemwody,atakże
wtym,żejestużytecznegospodarczoispołecznie,żejestłącznikiem
kontynentów,żeumożliwiahandel,dostarczabogactw.Intencjatych
rozważańbyłateologiczna,aletreśćich—nieobojętnadlaestetyki.
Jużstarożytnipięknoniektórychrzeczytłumaczylitym,
żesąapta,czylistosowniezbudowane,odpowiadająceswemucelowi.
Bazylizaśtakiewłaśniepięknowidziałnietylkowposzczególnych
rzeczach,aletakżewewszechświeciewziętymwcałości.Icelowość,
któradlastarożytnychbyłaconajwyżejjednązpostacipiękna,stała
siędlaniegocechąwszelkiegopiękna.Innecechyrzeczypięknych
—jakto,żemająwsobielad,proporcję,harmonijnyukładczęści,
